Chiếu sáng đúng

Chiếu sáng đúng là thiết kế hệ thống đúng chuẩn theo công năng, mục đích sử dụng của từng loại không gian. Theo mục đích sử dụng, chiếu sáng được phân ra 3 loại sau đây:

- Chiếu sáng chung không gian: Là dạng chiếu sáng đều khắp, đảm bảo cho những sinh hoạt thông thường và giao thông. Chiếu sáng chung có thể sử dụng ánh sáng trực tiếp hay gián tiếp (về ánh sáng trực tiếp và gián tiếp xin xem thêm ở phần sau) song cần bố trí đủ, đều, không quá chói. Chiếu sáng chung nên dùng ánh sáng vàng kết hợp cả ánh sáng trắng. Chiếu sáng chung có thể dùng đèn downlight, đèn hắt khe trần, tường.
 

- Chiếu sáng tập trung (chiếu sáng cục bộ): Là chiếu sáng phục vụ cho các không gian làm việc hay sinh hoạt đặc thù. Chiếu sáng tập trung rất quan trọng bởi nó ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả công việc và sức khoẻ, tâm lý người sử dụng. Ví dụ: Chiếu sáng cho khu vực tiếp khách ở phòng khách, khu vực nấu bếp, chậu rửa bếp trong phòng bếp, chiếu sáng bàn ăn, bàn làm việc, chiếu sáng gương trang điểm… Chiếu sáng tập trung nên được tính toán kỹ về cường độ sáng, màu sắc và đặc thù ánh sáng để chọn loại đèn cho phù hợp. Chiếu sáng tập trung nhất thiết sử dụng nguồn sáng trực tiếp, nên sử dụng các loại đèn chùm, đèn thả, đèn rọi.

- Chiếu sáng trang trí: Là chiếu sáng nhằm mục đích tăng giá trị thẩm mỹ của không gian kiến trúc - nội thất. Chiếu sáng trang trí có thể đặc tả, làm nổi bật những hình khối, chi tiết  nội thất như trần, tường hay tranh, ảnh, phù điêu, tượng…; nhưng cũng có thể chỉ tạo nên những mảng sáng, khe sáng, quầng sáng thuần tuý - kết hợp với bóng đổ để tạo hiệu quả thị giác. Chiếu sáng trang trí thường sử dụng ánh sáng vàng và có thể dùng cả ánh sáng trực tiếp và gián tiếp. Chiếu sáng trang trí có thể dùng đèn rọi, đèn hắt.

Tuy nhiên, mọi sự phân loại đều chỉ mang tính tương đối. Nếu biết kết hợp, thì một hệ thống đèn có thể đảm nhận nhiều mục đích. Ví dụ như chiếu sáng chung dùng ánh sáng gián tiếp qua các hệ thống khe, mảng hắt ở trần, tường - nếu kết hợp tốt với thiết kế các thành phần nội thất khác thì cũng mang yếu tố trang trí - thẩm mỹ. Căn cứ vào mục đích và tính chất chiếu sáng cũng như cụ thể không gian cần chiếu sáng; người thiết kế có thể linh hoạt đưa ra nhiều giải pháp theo nguyên lý và các thủ pháp chiếu sáng như chiếu sáng diện, điểm, tuyến…

Chiếu sáng đẹp

Chiếu sáng đúng (mục đích, tiêu chuẩn kỹ thuật) rồi, và chiếu sáng cũng cần phải đẹp. Vậy để chiếu sáng đẹp còn những nguyên tắc hay lưu ý gì nữa? Chúng tôi tạm tổng kết mấy vấn đề sau đây để chiếu sáng có thể phát huy đặc tính của mình làm tăng giá trị thẩm mỹ cho không gian kiến trúc:

- Kết hợp ánh sáng trực tiếp và ánh sáng gián tiếp:

Có hai dạng ánh sáng: Trực tiếp và gián tiếp

• Ánh sáng trực tiếp (ánh sáng thẳng - direct light):  Là ánh sáng đi thẳng từ nguồn sáng (đèn) đến môi trường, chủ thể cần chiếu sáng. Ánh sáng trực tiếp có cường độ mạnh, tạo nên bóng đổ rõ sắc nét. Trong công trình kiến trúc, ánh sáng đi qua cửa kính trong suốt cũng được coi là ánh sáng trực tiếp.
• Ánh sáng gián tiếp (ánh sáng không chiếu thẳng trực tiếp - indirect light) - hay còn gọi là ánh sáng phân tán (diffuse light): Là ánh sáng được khuếch tán qua một môi trường khác như đám mây, tấm rèm, kính mờ… Một loại khác của ánh sáng gián tiếp là ánh sáng phản chiếu (bounce light): Là loại ánh sáng được chiếu vào bề mặt rồi phản chiếu đến chủ thể. Sự phản chiếu bề mặt này có thể xảy ra nhiều lần trên các bề mặt khác nhau. Ánh sáng gián tiếp đều và dịu, thường không rõ bóng đổ.

Việc kết hợp hai loại ánh sáng này làm cho không gian sinh động hơn, hiệu quả hơn. Trong đó ánh sáng gián tiếp có thể làm “nền” để nổi bật ánh sáng trực tiếp. Việc sử dụng hai loại ánh sáng này cũng phù hợp với những tính chất hay cấu tạo nội thất liên quan đến chiếu sáng không giống nhau.

- Kết hợp ánh sáng trắng và ánh sáng vàng:

Màu sắc của ánh sáng chủ đạo trong công trình kiến trúc là màu trắng và màu vàng, cũng có thể có màu vàng nhạt (màu daylight). Hai màu này gần với quang phổ mặt trời cho màu sắc trung thực nhất. Việc sử dụng chỉ một loại ánh sáng trắng hoặc vàng sẽ gây nhàm chán, đơn điệu. Màu trắng mang sắc thái lạnh, khô cứng, tỉnh táo; còn màu vàng cho cảm giác ấm áp, gần gũi, dễ buồn ngủ. Cần kết hợp hai màu ánh sáng này để cân bằng thị giác và màu sắc, giúp không gian tăng giá trị thẩm mỹ. Ví dụ có thể dùng ánh sáng gián tiếp hắt khe trần màu trắng, ánh sáng từ đèn trực tiếp màu vàng. Với những không gian phổ thông, không nên dùng các loại ánh sáng màu khác trắng và vàng như màu xanh, đỏ, tím… vì những màu này không tốt chỉ thị giác; nếu có chỉ nên dùng cho phòng giải trí, karaoke…

- Kết hợp chiếu sáng tự nhiên và chiếu sáng nhân tạo:

Tất nhiên trường hợp này chỉ áp dụng cho chiếu sáng ban ngày. Ánh sáng mặt trời là nguồn sáng quý giá và thẩm mỹ, không tốn chi phí. Song trong điều kiện ban ngày, không phải lúc nào chúng ta cũng tận dụng được hết ánh sáng mặt trời để không phải bật đèn; hay từ chối hoàn toàn ánh sáng mặt trời để dùng chiếu sáng nhân tạo 100%. Kết hợp giữa ánh sáng mặt trời và chiếu sáng nhân tạo là giải pháp hữu hiệu để gia tăng chất lượng chiếu sáng và giá trị thẩm mỹ kiến trúc, cũng như tiết kiệm năng lượng. Với những không gian có thể tận dụng chiếu sáng tự nhiên, cần coi đó là một điều kiện, đặc tính để nghiên cứu thiết kế chiếu sáng nhân tạo trên cơ sở đó.

Tag: Chiếu sáng Nhà ở Bí quyết