Chúng ta đang sống trong kỷ nguyên mà thông tin chảy xiết như dòng sông mùa lũ. Và cũng giống như việc ăn quá nhiều có thể khiến cơ thể ngộ độc, tiếp nhận quá nhiều dữ liệu khiến não bộ rơi vào trạng thái bội thực thông tin - một căn bệnh thầm lặng của kỷ nguyên số.

Bội thực thông tin là gì?

Bội thực thông tin xảy ra khi lượng dữ liệu bạn tiếp nhận vượt quá khả năng xử lý của não. Không chỉ là đọc tin tức, mà còn là việc liên tục bị kéo vào vòng xoáy của mạng xã hội, email, quảng cáo, video…

Nội dung mới được tạo ra không ngừng nghỉ, cộng thêm tâm lý FOMO (Fear of Missing Out - Sợ bỏ lỡ) khiến chúng ta muốn “nuốt” mọi thông tin ngay lập tức. Nhưng trong lúc háo hức tiếp nhận, ta quên mất một kỹ năng sống còn: chọn lọc và loại bỏ thông tin nhiễu.

Bạn có đang "quá tải" thông tin?

Tình trạng bội thực thông tin ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tinh thần - Ảnh: YangHy

Hãy thử dừng lại vài giây và tự soi mình qua những dấu hiệu dưới đây. Nếu bạn thấy bản thân xuất hiện nhiều hơn một dấu hiệu, rất có thể não bộ của bạn đang kêu cứu vì bội thực thông tin.

Tập trung tan biến
Bạn mở một bài viết, dự định đọc từ đầu đến cuối. Nhưng mới được vài dòng, tâm trí đã bị lôi đi bởi một thông báo mới, một đoạn video hấp dẫn, hay một tin nóng hổi khác. Sự tập trung của bạn giống như một chú chim sẻ vừa đậu xuống đã vội bay đi.

Thông tin trôi tuột
Cả ngày bạn tiếp nhận vô số dữ liệu, nhưng tối đến, thử nhớ lại xem: bạn còn giữ được bao nhiêu? Não bộ như một chiếc rổ thủng đáy, thông tin liên tục tràn vào rồi biến mất, để lại cảm giác mơ hồ và trống rỗng.

Luôn bận nhưng kém hiệu quả
Bạn ngập trong email, tin nhắn, bài báo, video… và cảm giác lúc nào cũng “bận rộn”. Thế nhưng, khi nhìn lại, thành quả chẳng đáng bao nhiêu.

Cảm xúc bất ổn
Bạn dễ bị ảnh hưởng bởi tin tiêu cực, từ chuyện kinh tế, dịch bệnh cho đến những vụ việc xã hội. Chỉ vài phút lướt mạng cũng đủ kéo tâm trạng bạn từ bình yên xuống chán chường. Cảm xúc lên xuống thất thường như con thuyền nhỏ giữa biển dữ.

Lối thoát khỏi mê cung thông tin

Bội thực thông tin giống như lạc trong một mê cung khổng lồ - Ảnh: YangHy

Bội thực thông tin giống như lạc trong một mê cung khổng lồ: lối đi nào cũng sáng đèn, nhưng không phải lối nào cũng dẫn bạn đến đích. Muốn thoát ra, bạn cần một “bản đồ” - những nguyên tắc giúp não bộ thanh lọc và chỉ giữ lại điều thực sự có giá trị.

1. “Diet” Thông Tin - Ăn Kiêng Cho Não Bộ

Giống như chế độ ăn uống lành mạnh, bạn cần một chế độ “ăn” thông tin khoa học. Hãy  chọn ra 2-3 nguồn tin cậy thay vì để bản thân bị xé nhỏ bởi hàng chục kênh khác nhau. Đồng thời, quy định khung giờ tiếp nhận: Ví dụ, sáng 15 phút để nắm tin chính, tối 15 phút để cập nhật nhẹ nhàng. Ngoài khung giờ đó, đóng “cửa khẩu” cho não.

2. Phân Loại Và Lọc - Sàng Cát Lấy Vàng

Không phải thông tin nào cũng đáng lưu lại. Hãy ghi chú nhanh những ý quan trọng để khỏi quên và thẳng tay loại bỏ những thông tin không phục vụ mục tiêu hoặc giá trị cá nhân. Càng giữ ít “đá vụn”, bạn càng có nhiều chỗ cho “vàng”.

3. Digital Detox - Tháo Phích Cắm

Cũng như cơ thể cần nghỉ ngơi, não bộ cần thời gian tách khỏi luồng dữ liệu liên tục: 1 ngày/tuần không mạng xã hội để não được “thở”. Thay vào đó, hãy đọc một cuốn sách giấy, đi dạo dưới nắng hoặc tập một môn thể thao. Những khoảnh khắc không màn hình mới là nơi trí óc tái tạo năng lượng.

4. Tập Trung Hành Động - Đổi Ăn Thành Tập Luyện

Thông tin chỉ có giá trị khi được biến thành hành động, hãy áp dụng nguyên tắc 80/20: 80% thời gian cho việc làm, sáng tạo, rèn luyện; chỉ 20% cho việc tiêu thụ thông tin. Mỗi khi tiếp nhận một thông tin mới, hãy tự hỏi: “Tôi sẽ làm gì ngay bây giờ với điều này?”.

5. Bộ Lọc 5 Câu Hỏi - Cánh Cửa Kiểm Duyệt

Trước khi lưu, chia sẻ hay dành thời gian cho một thông tin, hãy hỏi:

Nó có liên quan trực tiếp đến tôi không?

Nguồn có đáng tin không?

Nó có giúp tôi giải quyết vấn đề hiện tại không?

Tôi có thể hành động dựa trên nó không?Nếu bỏ qua, có hậu quả lớn không?

Thông tin vượt qua được “cửa ải” này mới xứng đáng chiếm chỗ trong trí nhớ của bạn.

Thông tin là dinh dưỡng cho trí óc. Nhưng giống như ăn uống, quá nhiều hoặc sai loại đều gây hại. Khi bạn học cách lọc, giảm tốc độ tiếp nhận và cho bản thân thời gian trải nghiệm thực tế, tâm trí sẽ nhẹ nhõm, sáng suốt, và cuộc sống trở nên cân bằng hơn.

Trong thế giới ồn ào này, người chiến thắng không phải là người biết nhiều nhất, mà là người biết chọn lọc và sử dụng thông tin một cách khôn ngoan.

Tag: bội thực thông tin quá tải thông tin digital detox Thừa thông tin Cách vượt qua bội thực thông tin Fomo và thông tin