Linh hoạt cho phòng trẻ em

Trong ngôi nhà ở hiện đại, ngoài những không gian mang tính chức năng truyền thống như phòng khách, phòng bếp, phòng vệ sinh… thì có một không gian tương đối mới mẻ trong thời gian gần đây, đó là phòng trẻ em.

Không gian riêng của trẻ

Thực chất, phòng trẻ em cũng là một phòng ở (phòng ngủ) mang tính cá nhân như những phòng ở khác của các thành viên trong gia đình. Tuy nhiên, với điều kiện kinh tế cho phép, cùng với thị trường thiết kế khá rộng mở và linh động, phòng trẻ em dần được chuyên môn hóa như một không gian đặc thù, tạo ra một không gian sống phù hợp với lứa tuổi của trẻ. Không gian phòng trẻ cũng là một mảng thị trường sôi động của việc sản xuất và kinh doanh đồ nội thất, các dịch vụ trang trí nội thất.

Phòng trẻ em thường được thiết kế dành cho trẻ khoảng 6-15 tuổi, tức là khoảng bắt đầu đi học lớp 1 đến hết cấp 2 - ở lứa tuổi mà các em có thể ngủ một mình, chủ động trong việc sinh hoạt cá nhân và học tập, có nhu cầu riêng tư - nhưng vẫn chưa phải là người lớn. Cũng có thể phòng trẻ em được thiết kế cho các em nhỏ ở tuổi mẫu giáo, hoặc kết hợp nhiều trẻ ở độ tuổi khác nhau (anh - chị em), tùy hoàn cảnh gia đình và cách thức quản lý, chăm sóc trẻ của bố mẹ và các thành viên lớn tuổi khác.

Kiểu trang trí phòng trẻ sặc sỡ và bắt mắt dễ gây ấn tượng ban đầu, nhưng chưa hẳn đã là tốt và phù hợp trong thời gian dài.

Thông thường, phòng trẻ em được thiết kế với những đường nét ngộ nghĩnh, sắc màu vui tươi rực rỡ, trang trí với những hình ảnh dễ thương, các nhân vật hoạt hình, cổ tích… Đó là những hình ảnh quen thuộc nhiều người vẫn thấy trên các tạp chí, hay các cửa hàng đồ nội thất trẻ em. Bản thân trẻ khi tiếp xúc với những không gian ấy cũng rất thích thú, phấn khởi; điều đó tạo được hiệu ứng tâm lý tốt cho việc tự lập, tạo được ý thức tốt trong việc “sử dụng” và “quản lý” không gian riêng đó. Thiết kế phòng trẻ em cần thiết phải hiểu được tâm sinh lý trẻ theo độ tuổi và giới tính; cùng với các đặc điểm cá nhân khác của mỗi “chủ nhân” không gian và thói quen, nếp sinh hoạt của gia đình trẻ.

Thay đổi và sự linh hoạt cần thiết

Hầu như ai làm thiết kế nhà ở gia đình - nhất là đối với những khách hàng trẻ, đều được đặt hàng… thiết kế phòng trẻ em. Đó là điều dễ hiểu vì những khách hàng trẻ này đều có những thành viên nhí trong gia đình, hoặc tương lai sẽ có. Và ai cũng muốn cho con mình một căn phòng đẹp, một không gian sống tốt, thông qua thiết kế kiến trúc, nội thất và cả việc mua sắm. Tuy vậy, trong thực tế việc thiết kế và sử dụng không gian này cũng có rất nhiều vấn đề cần phải lưu ý và… rút kinh nghiệm.

Trong quá trình tư vấn thiết kế, cả kiến trúc sư và cha mẹ của trẻ thường không quan tâm, để ý kỹ đến nhu cầu của trẻ mà hay áp đặt ý kiến cá nhân vào, thành ra sản phẩm hoàn thiện chưa chắc là thứ trẻ mong muốn. Hoặc trường hợp khác lại hết lòng chiều ý trẻ, từ việc chọn kiểu mẫu, màu sắc, lựa chọn vật liệu… mà không lường trước được những bất hợp lý khi mà trẻ hoàn toàn không có kiến thức về chuyên môn, chỉ là ý thích cảm tính nhất thời.

Căn phòng trẻ được thiết kế và thi công trong một thời điểm, nhưng thời gian sử dụng lại kéo dài hàng năm, có thể cả hơn chục năm, từ khi trẻ còn bé đến khi đã lớn. Vì vậy, nhiều trường hợp chỉ sau một thời gian ngắn không gian đó đã không còn phù hợp. Có thể nguyên nhân là do thiết kế không phù hợp cá nhân trẻ như trên đã nói, có thể do độ tuổi lớn lên, tâm tính và sở thích trẻ thay đổi, có thể do những biến đổi nhu cầu trong cuộc sống… Như việc sử dụng giường tầng, mới đầu thì thích, sau lại thấy bất tiện và nguy hiểm; đến khi trẻ lớn hơn, không cảm thấy sợ khi phải trèo nữa thì trẻ cũng hết thích cái giường “trẻ con” này. Hoặc nhiều phòng trẻ được thiết kế những giá kệ để đồ chơi, rất sinh động và đáng yêu; nhưng hết tuổi đồ chơi thì những giá kệ đó không thích dụng cho những việc khác... Rồi khi trẻ lớn, kích thước nhân trắc thay đổi, tất cả đồ đạc nội thất như giường, bàn ghế sẽ không còn phù hợp; các thứ trang trí ngộ nghĩnh xưa kia như nhân vật hoạt hình, cổ tích sẽ khiến trẻ không thích, thậm chí khó chịu vì trẻ đang muốn khẳng định làm người lớn…

Giường tầng - phù hợp được bao lâu?

Xét về tổng thể, phòng trẻ chỉ chiếm một thời gian nhất định không dài so với tuổi thọ của công trình và đời sống của một gia đình. Vì vậy khi thiết kế phòng trẻ cần phải bảo đảm sự linh hoạt để có thể dễ dàng điều chỉnh hay thay đổi tính chất chức năng không gian, phù hợp cho nhu cầu thực tế.

- Phương án bố trí nội thất không nên quá đặc biệt, không quá lạm dụng các hình thù nội thất khác thường trên mặt bằng (vốn gây ấn tượng và ngộ nghĩnh); để có thể dễ dàng điều chỉnh cơ cấu.

- Hệ thống kỹ thuật phải tính toán phù hợp trong mọi trường hợp sử dụng khi trẻ lớn hoặc chuyển đổi phòng cho đối tượng khác. Ví dụ trẻ nhỏ không có nhu cầu về tivi hay đường truyền internet, nhưng sẽ có nhu cầu khi lớn hơn.

- Tránh trang trí quá nhiều và cố định, nhất là trang trí bằng bằng hình khối kiến trúc ở trần, tường, các màu sơn rực rỡ. Hãy trang trí linh hoạt (dễ thay đổi) bằng tranh ảnh, rèm cửa, ga giường, gối và những đồ chơi. Việc lạm dụng màu sắc và hình trang trí nhìn thoáng qua có thể thích mắt nhưng sống trong đó một thời gian dài sẽ không tốt cho tâm lý, dễ bị kích thích và mỏi mệt.

Một phòng bé gái khi đã qua tuổi búp bê. Nội thất trang trí nhẹ nhàng và duyên dáng hướng tới tuổi mới.

Phòng ngủ một bé trai đang lớn với những tông màu nhã nhặn. Hình thức đồ nội thất vẫn có nét trẻ con nhưng vừa đủ, không lạm dụng sự ngộ nghĩnh.

- Các thứ đồ nội thất nên thiết kế đón đầu tuổi để tránh lạc hậu, tính toán tới việc chuyển đổi mục đích sử dụng. Ví dụ như các giá kệ đồ chơi có thể chuyển thành giá sách hoặc tủ đựng đồ cá nhân/ quần áo khi trẻ lớn và dành nhiều thời gian cho học tập nhiều hơn và vui chơi.

- Tính trước tới khả năng chuyển đổi cơ cấu sinh hoạt hoặc thay đổi chức năng phòng. Ví dụ trẻ ở chung đến một độ tuổi nhất định cần tách phòng, hoặc thay đổi “phòng trẻ em” thành “phòng người lớn” tại chính không gian cũ.