“Đàn ông mà không hút thuốc thì chú em chưa … trưởng thành rồi!”
“Lâu lâu mới hút một điếu, có gì đâu!"

Những câu nói bông đùa dường như đã trở thành một phần của văn hóa Việt Nam. Thuốc lá, với làn khói mờ ảo, từ lâu được gắn liền với hình ảnh “nam tính” - một biểu tượng của sự trưởng thành, bản lĩnh và phong thái "bất cần".

Nhưng nếu dừng lại và ngẫm nghĩ: liệu khói thuốc có thực sự làm nên một người đàn ông? Hay nó chỉ là một áp lực xã hội được khoác lên lớp vỏ hào nhoáng, che giấu những hệ lụy đau lòng?

Một Điếu Thuốc: Có Thực Sự Là Biểu Tượng Nam Tính?

Hình ảnh người đàn ông với điếu thuốc trên môi không chỉ hiện diện trong đời thực mà còn được khuếch đại mạnh mẽ qua văn hóa đại chúng. Từ những tài tử Hồng Kông thập niên 2000 với phong cách lãng tử, đến các anh hùng hành động Hollywood hay nhân vật phản diện lạnh lùng - thuốc lá luôn xuất hiện như một “phụ kiện” không thể thiếu.

Làn khói trắng, ánh mắt sâu thẳm và dáng vẻ từng trải - tất cả tạo nên một bức tranh lý tưởng về sự nam tính trong mắt công chúng.

Ảnh minh họa: Internet

Hình ảnh này đã ăn sâu vào tiềm thức xã hội. Tại Việt Nam, không ít người đàn ông bắt đầu hút thuốc không phải vì nghiện, mà vì cảm giác đó là điều... họ phải làm. Trong các cuộc nhậu, lời mời thuốc thường đi kèm ánh nhìn thách thức: “Không hút à? Mất vui!”.

Ở nhiều nhóm bạn trẻ, điếu thuốc trở thành "vé thông hành" để được công nhận trong “thế giới đàn ông”. Hút thuốc, vì thế, không còn là lựa chọn cá nhân mà trở thành một nghĩa vụ không tên, một bài kiểm tra ngầm để chứng minh bản lĩnh.

Thế nhưng, điều gì xảy ra khi xã hội đồng hóa bản lĩnh nam giới với một hành vi gây hại? Khi điếu thuốc không chỉ là sở thích mà là một tiêu chuẩn để đánh giá danh tính? Đây chính là lúc chúng ta cần đặt câu hỏi: Liệu khói thuốc có thực sự làm nên một người đàn ông, hay chỉ khiến họ mờ dần sau những làn khói tưởng chừng mạnh mẽ?

Nam Tính Độc Hại: Khi Bản Lĩnh Trở Thành Hành Vi Gây Hại

Khái niệm “nam tính độc hại” (toxic masculinity) không chỉ đề cập đến bạo lực hay sự kìm nén cảm xúc, mà còn bao gồm cả những khuôn mẫu xã hội ép buộc đàn ông phải hành xử theo cách có hại - cho chính họ và những người xung quanh.

Hút thuốc là một ví dụ điển hình.

Thuốc lá không làm bạn khỏe mạnh hơn, không khiến bạn mạnh mẽ hơn - nhưng lại được xem là một “bài kiểm tra bản lĩnh” trong mắt nhiều người.

Ảnh minh họa: Internet

Để được công nhận là “đàn ông”, nhiều người buộc phải đánh đổi sức khỏe thể chất lẫn tinh thần. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), thuốc lá là nguyên nhân gây ra hơn 8 triệu ca tử vong mỗi năm, trong đó Việt Nam nằm trong nhóm các quốc gia có tỷ lệ nam giới hút thuốc cao nhất. Hơn 40% đàn ông Việt Nam hút thuốc - một con số không chỉ phản ánh thói quen mà còn cho thấy sức ảnh hưởng của chuẩn mực văn hóa.

Thế nhưng, hậu quả của việc hút thuốc không dừng lại ở cá nhân. Khói thuốc lan tỏa - gây hại cho gia đình, bạn bè và cộng đồng thông qua hút thuốc thụ động. Những người cha hút thuốc bên cạnh con nhỏ, những người chồng phì phèo trong không gian chật hẹp của gia đình, tất cả vô tình trở thành mắt xích trong chuỗi tổn thương lan rộng.

Vậy mà, trong nhiều trường hợp, họ vẫn tiếp tục, không phải vì không biết hậu quả, mà vì áp lực phải duy trì hình ảnh “đàn ông” trong mắt xã hội.

Đã Đến Lúc Tái Định Nghĩa “Đàn Ông Bản Lĩnh”

Ngày Thế giới Không Thuốc lá, được WHO khởi xướng từ năm 1987 và diễn ra hàng năm vào ngày 31.5, không chỉ là dịp để nâng cao nhận thức về tác hại của thuốc lá mà còn là lời kêu gọi thay đổi các chuẩn mực xã hội liên quan đến thói quen này.

Từ những chiến dịch đầu tiên nhằm giảm thiểu khói thuốc thụ động đến các chương trình hỗ trợ cai nghiện hiện đại, ngày này đã trở thành biểu tượng toàn cầu cho một lối sống lành mạnh và có trách nhiệm hơn.

Trong bối cảnh đó, đã đến lúc xã hội Việt Nam mở lại cuộc đối thoại về hình mẫu nam tính hiện đại - nơi bản lĩnh không còn được đo bằng lượng nicotine trong máu, mà bằng khả năng làm chủ hành vi và cảm xúc của chính mình.

Ảnh minh họa: Internet

Một người đàn ông bản lĩnh không cần điếu thuốc để chứng minh giá trị. Thay vào đó, bản lĩnh thực sự được thể hiện qua:

• Sự dũng cảm từ chối: Dám nói “không” với một điếu thuốc trước mặt bạn bè, bất chấp ánh mắt dò xét hay lời trêu chọc.
• Trách nhiệm với gia đình: Là người cha bỏ thuốc vì con bị viêm phổi, hay người chồng từ bỏ thói quen vì sức khỏe của vợ.
• Lối sống lành mạnh: Là một người trẻ từ chối tái lập hình ảnh “cool ngầu” lỗi thời, thay vào đó hãy chọn chạy bộ, tập gym hay đơn giản là hít thở không khí trong lành.

Bỏ thuốc không phải là hành trình dễ dàng  nhất là khi nó gắn liền với thói quen, áp lực xã hội và thậm chí là danh tính cá nhân. Nhưng nó không phải là một “cuộc chiến”. Đôi khi, thay đổi sẽ bắt đầu từ những điều rất nhỏ:

• Không hút ở nơi công cộng,
• Không mời thuốc như một phép "lịch sự",
• Không lặng lẽ đầu độc chính mình mỗi sáng sớm.

Những hành động nhỏ này không chỉ là sự thay đổi cá nhân, mà còn là cách để phá vỡ vòng lặp văn hóa độc hại; mở ra hình mẫu nam tính mới: khoẻ mạnh, tỉnh táo và đầy bản lĩnh

Bản Lĩnh Không Nằm Trong Khói Thuốc, Mà Ở Lựa Chọn Bước Ra Khỏi Nó

Bác Hồ từng tự nhận mình “có hai khuyết điểm lớn và mong mọi người đừng học theo”, đó là hút thuốc lá và không lấy vợ. Câu nói chân tình ấy đủ làm kim chỉ nam cho bất kỳ người đàn ông hiện đại nào đang loay hoay giữa vô vàn khuôn mẫu “đàn ông phải thế”. Chỉ với câu nói giản dị ấy, Bác đã đặt đúng hai cột mốc quan trọng của đời người đàn ông: trách nhiệm và tự chủ.

Ảnh minh họa: Internet

Khi quyết định xây dựng gia đình, ta không chỉ nghĩ cho riêng mình mà còn cho người bạn đời và những đứa con tương lai. Đúng vậy, khi dứt khoát bỏ thuốc, ta chủ động bảo vệ sức khỏe của chính mình để có thể chăm lo, gánh vác và yêu thương lâu dài. Hai lựa chọn tưởng khác nhau nhưng đều xoay quanh một điều cốt lõi: sống có ý thức với bản thân và với người mình thương.

Bỏ thuốc không hề làm ta “kém đàn ông”; ngược lại, nó chứng minh ta đủ bản lĩnh để chấp nhận thay đổi vì mục tiêu lớn hơn: một thể lực vững vàng, một tinh thần sáng suốt, một hơi thở không còn mùi khói ám ảnh vợ con. Cũng như việc cưới vợ, bỏ thuốc là lời hứa trọn đời, đòi hỏi kiên trì và sự tôn trọng chính mình mỗi ngày.

Ngày 31.5 này, hãy nhìn bao thuốc cuối cùng như một lời tạm biệt dứt khoát. Hãy để “cột mốc bỏ thuốc” đứng song hành cùng “cột mốc lập gia đình” trong hành trình trưởng thành. Đó mới là hình ảnh người đàn ông hiện đại – không chứng tỏ bằng khói thuốc, mà chứng minh bằng sức khỏe, tình yêu và trách nhiệm.

Hãy để khói thuốc tan đi, và để bản lĩnh thật sự lên tiếng.

Tag: