Bản sắc dân tộc

“Tại vì thích em nhiều quá nhưng em lại nói là: À lôi”, đây là câu hát đang được các bạn trẻ yêu thích, lan truyền rộng rãi trên các nền tảng mạng xã hội trong năm 2023. Nó cũng là câu mở đầu trong bài rap À lôi do rapper Double2T kết hợp với nhà sản xuất âm nhạc Masew.

Cụm từ “à lôi” vốn được tác giả vay mượn từ ngôn ngữ của người Tày ở các tỉnh Đông Bắc. Đây là cụm từ cảm thán bày tỏ sự bất ngờ, dịch ra có nghĩa là “hả”, “trời ơi!”. Dựa trên ý tưởng đó, bài hát xây dựng câu chuyện về chàng trai muốn tỏ tình cô gái. Anh mang tình cảm “gửi vào trong câu rap cho em dính cả thính cả mồi”. Từng câu chữ vẽ nên bức tranh tình yêu đầy mơ mộng.

Để tạo nên giai điệu bắt tai cho ca khúc, tác giả chèn vào bản rap nhiều nhạc cụ dân tộc tạo nên một không gian âm nhạc đậm tính Việt Nam. Đó là tiếng khèn, tiếng sáo mèo đặc trưng để tái tạo cảm giác mênh mông, rộng lớn của vùng cao miền Bắc. Nhạc sĩ cũng khéo léo cài cắm từ ngữ gần gũi với giới trẻ như “flexing” (khoe khoang), kết hợp tiếng Tày như “noọng ơi” (em ơi). Tất cả tạo nên một ca khúc vừa mới mẻ, vừa thú vị nhưng lại mang đậm bản sắc dân tộc Việt.

Khi ra mắt, “À lôi” lập tức gây chú ý và nhanh chóng tạo cơn sốt. Phần lớn khán giả thích thú sử dụng đoạn điệp khúc để làm nhạc nền cho các video “biến hình” thành người Tày. Sự xuất hiện của ca khúc tiếp tục chứng minh sức hút của âm nhạc dân gian đương đại, cho thấy đây vẫn là mảnh đất màu mỡ để các nhà sản xuất khai thác. 

Cảm hứng văn học

Năm 2023 là năm của “cô bé dân ca” Phương Mỹ Chi khi đánh dấu chặng đường 10 năm ca hát với nhiều ca khúc đề tài văn học dân gian và album ‘Vũ trụ cò bay’. Phương Mỹ Chi muốn chứng minh tình yêu văn hóa truyền thống không chỉ tồn tại trong thế hệ trước, mà cả thế hệ trẻ cũng đã được thấm nhuần. 

Album lấy cảm hứng từ sự “đa vũ trụ” trong âm nhạc, văn học và văn hóa Việt Nam, được hiện đại hóa để phù hợp với năng lượng trẻ trung. Nữ ca sĩ thử sức với thể loại folktronica (dân ca và điện tử), mỗi ca khúc thể hiện một câu chuyện văn học dưới góc nhìn mới của thế hệ Gen Z với sự kết hợp giữa chất liệu âm nhạc truyền thống và những thanh âm đương đại.

“Vũ trụ cò bay” gây ấn tượng khi tái hiện lại câu chuyện bi kịch chung về số phận của người phụ nữ ở nhiều thời kỳ. “Gối gấm” nói về thân phận bất định của người phụ nữ trong xã hội phong kiến qua các bài thơ của Hồ Xuân Hương, người phụ nữ và chiếc thuyền mắc cạn trong tình yêu ở “Chiếc thuyền ngoài xa” của Nguyễn Minh Châu hay “Những ngôi sao xa xôi” nói về những cô gái tham gia cách mạng nhiệt huyết nhưng cũng tinh nghịch, nhí nhảnh…

Đặc biệt, từng lời hát bi kịch của người con gái Nam Xương trong "Bóng phù hoa" gây xúc động mạnh và đang gây sốt trên các trang mạng xã hội. Hàng loạt video cover được đăng tải, những bài hát lấy chủ đề từ tác phẩm văn học được học sinh yêu thích, biên đạo và tập luyện để diễn văn nghệ ở trường. Ở một sự phá cách mới hơn, nữ ca sĩ còn làm mới hình tượng Cô Tấm hiện đại vui tươi, tích cực và không lệ thuộc vào tình yêu trong “Vũ Trụ Có Anh” khi kết hợp các yếu tố từ phương Đông như ca trù, ngũ cung đến phương Tây như disco, yếu tố Disney – âm nhạc được lấy cảm hứng từ các bộ phim hoạt hình cổ tích hiện đại.

Không gian âm nhạc được xây dựng dựa trên rất nhiều âm thanh điện tử, như future bass, dance pop, disco… nhưng vẫn đậm truyền thống quen thuộc, như giọng Huế và tiếng gõ chén (Gối gấm), dân ca miền Bắc và quan họ Bắc Ninh (Đẩy xe bò) hay nhạc trữ tình – bolero – đờn ca tài tử miền Nam (Bóng phù hoa, Chiếc lược ngà, Hai đứa trẻ…). Phần âm nhạc kết hợp hiện đại và dân gian Việt Nam, visual sử dụng 2D animation và vẽ truyện tranh tạo hiệu ứng thị giác và cảm xúc rất hiệu quả, tạo nên dấu ấn không thể trộn lẫn trong thị trường nhạc Việt năm 2023.

Âm nhạc dân gian

Một ca khúc nổi bật mang âm hưởng chèo trong năm 2023 phải kể đến Thị Mầu do ca sĩ Hòa Minzy. Chỉ trong ít ngày ra mắt, MV đã đạt vị trí dẫn đầu top thịnh hành YouTube, TikTok. Nhiều người còn diện áo tứ thân, hóa thân thành nhân vật Thị Mầu "rủ nhau" cover ca khúc này.

“Thị Mầu” sử dụng âm nhạc điện tử hòa trộn với âm hưởng của chèo, ca từ bám sát tác phẩm văn học, nhưng giai điệu và ca từ dí dỏm, bắt tai. Phần lời được xây dựng dựa trên lời tự sự của chính Thị Mầu: "Tự xưng em là Thị Mầu. Í là con gái phú ông. Tuổi em chứ còn bé lắm. Cũng chưa đến trăng rằm". Những nhạc cụ truyền thống và hình ảnh sân khấu chèo, trang phục chèo...hiện lên mới mẻ, sinh động.

Dù mượn hình tượng nhân vật Thị Mầu để kể chuyện nhưng nữ ca sĩ đã có những phá cách để tạo ra thông điệp phù hợp với bối cảnh xã hội đương đại. MV miêu tả một Thị Mầu nhí nhảnh, hết mình theo đuổi tình yêu, hạnh phúc, cá tính và dám vượt qua những khuôn khổ, quy chuẩn sáo rỗng mà người đời đặt ra. Phân đoạn Hòa Minzy nhảy múa bên chiếc bóng của Thị Mầu in trên những khung cửa sập tạo nên hiệu ứng thị giác và cảm xúc rất hiệu quả. Loạt trang phục mà cô diện trong MV là các mẫu áo tứ thân truyền thống hoặc cách điệu, đậm đà phong thái phụ nữ Bắc bộ.

Nữ ca sĩ mong muốn thông qua tạo hình, trang phục, lời ca, MV mới của mình sẽ tạo được hứng thú cho khán giả tìm hiểu về chuyện Thị Mầu, Thị Kính và nghệ thuật chèo Việt Nam, nhất là các khán giả trẻ. Thông điệp được khán giả đón nhận mạnh mẽ chứng minh sức hút của các ca khúc dân gian đương đại.

Tag: dân gian đương đại âm nhạc dân gian À lôi Vũ trụ cò bay Bóng phù hoa Phương Mỹ Chi Thị Mầu Hòa Minzy bản hit 2023