Đặc điểm tính cách là gì?

Đặc điểm tính cách thường được định nghĩa là những đặc điểm khác nhau tạo nên tính cách của một cá nhân. Đặc điểm tính cách là những kiểu suy nghĩ, cảm xúc và hành động tương đối ổn định giúp phân biệt con người với tư cách cá nhân. Điều đó cho thấy rằng tính cách của chúng ta được tạo thành từ một số đặc điểm chung khác nhau. Ví dụ, tính hướng ngoại (thường được gọi là hướng ngoại) là một khía cạnh tính cách mô tả cách mọi người tương tác với thế giới. Tuy nhiên một số người rất hướng ngoại, trong khi những người khác lại sống nội tâm và dè dặt hơn. Trước đây, người ta tin rằng các đặc điểm tính cách thay đổi rất ít trong suốt cuộc đời. Tuy nhiên theo một số nghiên cứu gần đây đã tiết lộ rằng tính cách có nhiều sắc thái hơn những gì người ta tin trước đây và một số thay đổi về tính cách có thể và thực sự sẽ xảy ra theo thời gian.

Tính cách là do di truyền hay môi trường?

Điều gì quan trọng hơn khi nói đến tính cách, bản chất hay sự nuôi dưỡng ? DNA của bạn ảnh hưởng đến tính cách của bạn đến mức nào? Các nhà nghiên cứu đã dành nhiều thập kỷ nghiên cứu về gia đình, các cặp song sinh, con nuôi và gia đình nuôi dưỡng để hiểu rõ hơn phần nào tính cách là do di truyền và phần nào là do môi trường. Mặc dù mức độ chính xác khác nhau tùy thuộc vào đặc điểm nhưng di truyền có ảnh hưởng đến tính cách. Các nghiên cứu về sinh đôi và nhận con nuôi chỉ ra rằng tính cách con người có khả năng di truyền khoảng 30% đến 60%. 

Tuy nhiên điều này không có nghĩa là môi trường không đóng vai trò trong việc hình thành nhân cách. Đặc điểm tính cách rất phức tạp và nghiên cứu cho thấy các yếu tố di truyền và môi trường hình thành nên đặc điểm. Hai lực lượng này tương tác theo nhiều cách khác nhau để hình thành nên tính cách cá nhân của chúng ta. Một trong những nghiên cứu nổi tiếng nhất về các cặp song sinh được nuôi riêng ở Minnesota, từ lâu đã được coi là bằng chứng cho thấy các đặc điểm chủ yếu là do di truyền. Nhưng một bài phê bình gần đây đã đặt ra nghi vấn về kết quả này khi lưu ý rằng dữ liệu quan trọng về nhóm đối chứng đã bị loại khỏi công bố. Một nghiên cứu năm 2018 được công bố trên tạp chí Tâm thần học phân tử đã kết luận rằng sự tương tác giữa hơn 700 gen có ảnh hưởng lớn hơn đến một số đặc điểm tính cách so với ảnh hưởng của văn hóa và môi trường.

Có phải mọi người sinh ra đều có những đặc điểm tính cách nhất định?

Nhân cách được sinh ra hay được tạo thành? Việc trẻ em bộc lộ những đặc điểm tính cách ngay từ khi còn nhỏ cho thấy di truyền đóng một vai trò nào đó, nhưng những thay đổi về tính cách theo thời gian cũng chỉ ra yếu tố nuôi dưỡng. Trẻ em bộc lộ những dấu hiệu sớm về tính cách của mình dưới dạng tính khí, ước tính khoảng 20% ​​đến 60% là do di truyền. Trẻ em thường có một trong ba tính khí cơ bản: dễ dàng, khó khăn hoặc chậm làm quen.

Nhưng tính khí thời thơ ấu ảnh hưởng đến tính cách sau này như thế nào? Tính khí cơ bản của trẻ rất quan trọng trong việc xác định cách chúng tương tác với môi trường. Bởi vì điều này, những tương tác khác nhau này góp phần tạo ra những trải nghiệm khác nhau.

Mặc dù tính khí hoặc tính cách ảnh hưởng đến bạn nhưng chúng không giống nhau và có thể khá khác nhau. Tính khí của bạn ảnh hưởng đến cách bạn cư xử và cách bạn tương tác với môi trường. Mặt khác, tính cách của bạn bao gồm niềm tin, suy nghĩ, đặc điểm và hành vi phát triển khi bạn già đi.

Các loại đặc điểm

Bạn sẽ nói gì nếu ai đó yêu cầu bạn liệt kê những đặc điểm tính cách mô tả đúng nhất về bạn? Bạn có thể chỉ ra nhiều đặc điểm khác nhau như tốt bụng, hung hăng, lịch sự, nhút nhát, hướng ngoại hoặc đầy tham vọng. Nếu bạn lập danh sách mọi đặc điểm tính cách, nó có thể sẽ bao gồm hàng trăm, thậm chí hàng nghìn thuật ngữ khác nhau được sử dụng để mô tả các khía cạnh khác nhau của tính cách. Nhà tâm lý học Gordon Allport từng tạo ra một danh sách các đặc điểm tính cách bao gồm hơn 4.000 thuật ngữ, nhưng nó đã được gói gọn thẻ mô hình Big Five để có thể tiếp cận dễ dàng hơn đối với các nhà nghiên cứu và tâm lý gia. Theo mô hình Big Five, tính cách bao gồm năm chiều rộng. Tính cách cá nhân có thể nằm ở đâu đó trong số năm đặc điểm cốt lõi này, đôi khi được gọi bằng từ viết tắt bằng chữ OCEAN.

+ Cởi mở (Openness): sáng tạo, cởi mở để thử những điều mới, vui vẻ nghĩ về những khái niệm trừu tượng.

+ Sự tận tâm (Conscientiousness): mức độ chu đáo cao, kiểm soát xung lực tốt và hành vi hướng đến mục tiêu.

+ Hướng ngoại (Extroversion): hòa đồng, nói nhiều, quyết đoán và dễ bị kích động.

+ Tính dễ chịu (Agreeableness): sự tin tưởng, lòng vị tha, lòng tốt, tình cảm đối với các đối tượng khác trong xã hội.

+ Nhạy cảm (Neuroticism): buồn bã, ủ rũ, cảm xúc bất ổn, lo lắng về nhiều thứ khác nhau.

Hầu hết các đặc điểm bạn có thể sử dụng để mô tả tính cách của chính mình đều thuộc một trong những tiêu đề rộng này. Những đặc điểm tính cách như nhút nhát, hướng ngoại, thân thiện và hòa đồng là những khía cạnh của tính hướng ngoại, trong khi những đặc điểm như tốt bụng, chu đáo, ngăn nắp và đầy tham vọng sẽ là một phần của tính tận tâm.

Thay đổi đặc điểm tính cách

Khi nói đến một số đặc điểm chung, việc thay đổi có xu hướng khó khăn. Khi nó xảy ra, những thay đổi này có xu hướng rất tinh tế và nhẹ nhàng. Ví dụ, một người rất hướng ngoại có thể trở nên dè dặt hơn theo thời gian. Điều này không có nghĩa là họ sẽ trở thành người hướng nội. Nó đơn giản có nghĩa là một sự thay đổi tinh tế đã xảy ra và tính hướng ngoại của người đó đã được điều chỉnh đôi chút. Cá nhân này vẫn là người hướng ngoại và thích giao du, nhưng đôi khi họ có thể thấy rằng họ cũng thích sự cô độc hoặc những khung cảnh yên tĩnh hơn. Nghiên cứu cũng cho thấy mọi người có xu hướng trở nên sống nội tâm hơn khi lớn lên.

Tag: Tính cách Di truyền Tâm lý học