Có những điều chỉ đọc trong sách giáo khoa, chỉ nghe qua những câu chuyện từ cha mẹ thì thật khó có thể hiểu hết được tầm quan trọng và giá trị mà chúng mang lại. Tôi đã từng nghĩ mình đã đủ hiểu về Việt Nam - về cội nguồn, về văn hóa, về phong tục tập quán và cả về con người. Nhưng phải đến khi tận mắt chứng kiến, tận tay chạm vào và để trái tim mình hòa chung với bầu không khí yêu nước nồng nàn, tôi mới thấy mình còn nhiều thiếu xót khi thật ra văn hóa Việt chẳng phải những điều cao sang mà lại len lỏi trong từng điều nhỏ nhặt thường ngày.

Tôi đã dành gần như nửa đầu năm nay để sống chậm lại và “lắng nghe” nhiều hơn để con tim mình có thể “sống” trong văn hóa Việt - không phải như một người khán giả đứng chiêm ngưỡng và trầm trồ mà là một người trực tiếp tham gia. Và đây là 5 trải nghiệm mà tôi khó có thể quên khiến tôi không chỉ yêu nhiều hơn mà còn tự hào hơn, biết ơn hơn và xúc động hơn khi trong mình là dòng máu đỏ đất Việt.

1. Lễ hội Ẩm thực 3 miền tại Thảo Cầm Viên Sài Gòn

Tôi đến với lễ hội không phải lần đầu tiên khi đây như một sự kiện thường niên vào mỗi dịp 30.4 và thường kéo dài tầm khoảng 1 tuần. Khi đến đây, tôi như được bao quanh bởi những tầng hương vị - có lạ, có quen nhưng tất cả đều mang đến cho tôi một cảm giác gần gũi và quen thuộc đến lạ. Tôi như được trể về chính ngôi nhà của mình với mùi nồng nàn của mắm - từ những món cần nước chấm cho đến các món nước sử dụng mắm để làm đậm đà hương vị; mùi ngọt béo của nước cốt dừa từ các hàng chè và bánh ngọt; hay hương thơm dễ chịu của thảo mộc trong nước dùng của phở, bún, hủ tiếu, bánh canh.

Ảnh minh họa - Nguồn: Internet

Điều làm tôi thấy ấn tượng nhất không phải là hương vị của mỗi món ăn mà là cách các món ăn có thể khiến người ở cả 3 miền Bắc, Trung, Nam cùng ngồi xuống và mở lòng để chia sẻ với nhau.

Với tôi, ẩm thực Việt đẹp không chỉ ở hương vị, hay tài nghệ của người nấu mà còn ở chính sợi dây vô hình gắn kết Bắc - Trung - Nam thành một nhà. Có món ăn chỉ đơn giản là cơm nắm muối vừng cho đến các món cần sự cầu kỳ, tỉ mỉ với hàng chục nguyên liệu nhưng điểm chung lớn nhất chính tâm huyết của người nấu được gửi gắm vào trong từng món ăn bằng sự giản dị, hào sảng và tinh thần sống mãnh liệt của người Việt Nam.

2. Học làm các loại bánh truyền thống ngày Tết

Tết năm nay, nhà tôi dường như đông vui, ấm áp hơn hẳn nhờ buổi tối quay quần cùng nhau gói bánh, từ chiếc bánh chưng vuông vức, tượng trưng cho đất đến bánh dày tròn trịa biểu tượng của trời - để dâng lên bàn thờ tổ tiên khi giao thừa đến. Chính lúc ấy, tôi mới thực sự thấy quý giá trị của một chiếc bánh truyền thống khi mỗi chiếc là sự kết tinh từ tâm huyết, sự cẩn thận, tỉ mỉ của người gói và mang trong đó là ý nghĩa, nguyện vọng cho một năm mới tốt đẹp sắp đến. 

Ảnh minh họa - Nguồn: Internet

Tôi nhớ khi mẹ tỉ mỉ lau, rửa từng chiếc lá dong, cha cẩn thận đặt từng miếng thịt, gấp từng cạnh lá, còn tôi - nhận nhiệm vụ buộc lạt thật chặt lại cảm thấy như đang học một bài học văn hóa từ chính đôi tay bé nhỏ của mình.

Mỗi chiếc bánh là sự kết tinh của lòng kiên nhẫn, tình thân, lòng biết ơn với ông bà tổ tiên và những giá trị xưa cũ. Chúng như một lời chúc, một lời nguyện cầu, một sự tiếp nối văn hóa Việt qua từng thế hệ.

3. Múa rối nước - Loại hình nghệ thuật hướng đến nhân dân

Đầu tháng 4 vừa qua, tôi cũng có một trải nghiệm vô cùng thú vị khi đi xem múa rối nước. Một buổi biểu diễn chỉ tầm hơn nửa tiếng nhưng lại dẫn tôi từ cảm xúc này đến cảm xúc khác, có vui, có tự hào, có nghẹn ngào và có cả sự suy ngẫm.

Ảnh minh họa - Nguồn: Internet

Trong không gian nhỏ bé, chiếc màn nhung mở ra như báo hiệu cho tiếng nhạc dân gian cất lên và những con rối gỗ bắt đầu di chuyển trong hồ nước. Điều đặc biệt là nhân vật không trò chuyện hay thoại một câu nào, xuyên suốt vở kịch chỉ có âm thanh từ các loại nhạc cụ dân tộc và tiếng hát kể của người dẫn truyện. Tuy nhiên, bấy nhiêu đó cũng làm tôi như bị hút theo mạch kể rồi thêm suy tư về bức thông điệp được truyền tải rồi từ đó phải nghẹn ngào và thêm phần tự hào khi hiểu được nghệ thuật truyền thống Việt Nam đẳng cấp và độc đáo đến nhường nào.

Đối với tôi, múa rối nước giá trị không chỉ ở tính nhân văn và sự đặc biệt trong cách kể của nó mà còn ở chính sợi dây kết nối văn hóa giữa thế hệ trước và thế hệ ngày nay.

4. Biểu diễn cồng chiêng Tây Nguyên

Tôi có dịp lên vùng Tây Nguyên khi đi ngoại khóa cùng trường để hòa mình vào một buổi trình diễn cồng chiêng của người dân tộc Ê Đê trong một buổi tối mát lạnh trên vùng núi. Khi tiếng lửa cháy bập bùng ở trung tâm vòng tròn mà bạn bè tôi xoay quanh cũng là lúc tiếng cồng chiêng vang lên - khi nhẹ nhàng như lời ru như hòa chung sự tĩnh lặng của rừng núi sau khi mặt trời lặn, khi lại dồn dập, mãnh liệt như tiếng gào thét của những cơn gió lớn lúc đêm về.

Ảnh minh họa - Nguồn: Internet

Tôi ngồi lặng giữa sự hòa hợp của thiên nhiên, âm thanh vang dội của cồng chiên và tiếng hò reo náo nhiệt, hào hứng của bạn bè, những người học sinh đã chạm đến những ngày cuối cùng của thời học sinh. Lúc ấy, tôi dường như hiểu ra lý do vì sao mà “Không gian văn hóa lễ hội cồng chiêng Tây Nguyên” lại được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại. Bởi nó không chỉ đơn thuần là buổi trình diễn hay với âm thanh từ những chiếc cồng, chiếc chiêng giản dị mà nó còn nhấn mạnh ở bốn từ “không gian văn hóa"  - nơi mà dù là ai ở bất cứ độ tuổi nào, làm bất cứ nghề gì đều được nối lại bởi sợi dây gắn kết vô hình văn hóa bền bỉ, thiêng liêng và đầy tự hào.

5. Đi chùa cầu may đầu năm

Cúng xong mâm cơm mùng 1, tôi cùng mẹ và bà đến chùa, không quá nhiều lễ vật chỉ với một bó nhang và những lời ước nguyện về một năm mới tốt đẹp. Để rồi khi trở về, vương lại trên tôi không chỉ là hương nhang nồng nàn mà còn là một câu chuyện về văn hóa Việt khi người ta tin rằng sự bình yên nằm ở chính lòng thành, từ những niềm tin giản dị và ở chính cách ta sống và cư xử với cuộc đời.

Ảnh minh họa - Nguồn: Internet

Đôi tay bé nhỏ, bước chân chưa vững và trí óc vẫn còn non nớt của tôi có lẽ chưa làm được gì lớn lao cho đời, chưa cống hiến được gì đáng kể cho đất nước. Nhưng tôi tự hào vì mình đã bước gần hơn tới những giá trị văn hoá truyền thống - những điều làm nên cốt cách và linh hồn của dân tộc. 

Còn bạn thì sao?

Bạn đã từng biết, đã từng hiểu và đã từng cảm nhận được điều gì chưa?

Tag: