VĂN HÓA

Bồ kết - kết tinh của nhiều giá trị trong cuộc sống của phụ nữ Việt

Lan Hương • 10-08-2022 • Lượt xem: 429
Bồ kết - kết tinh của nhiều giá trị trong cuộc sống của phụ nữ Việt

Nhắc đến “bồ kết” chắc hẳn chúng ta sẽ mường tượng ngay hình ảnh các mẹ, các chị em gái ngày xưa với mái tóc dài đen óng, thảnh thơi buông xõa gội đầu bên thau nước bồ kết vàng óng, thơm lừng. Gợi lên nét an yên, bình dị và quá đỗi thân thương.

Không biết ngoài kia còn bao nhiêu người phụ nữ vẫn giữ cách gội đầu truyền thống bằng trái bồ kết. Nhưng với mẹ tôi, đến tận bây giờ vẫn tuần 2 lần đều đặn thói quen nấu nước gội đầu bằng bồ kết, vỏ bưởi, ít lá chanh, vài lá sả, thi thoảng cho thêm vài nhành bông bưởi làm nồi nước thêm dậy mùi thơm. Tôi thích mê cái mùi dầu gội thiên nhiên ấy, mùi không gắt gỏng mà lại phảng phất êm dịu, hít một hơi đầy lồng ngực thấy cảm giác dễ chịu lạ thường.

Trải qua bao nhiêu thế hệ, bồ kết vẫn giữ nguyên những công dụng tuyệt vời của nó mà có lẽ bây giờ, cuộc sống hiện đại làm người ta ít nhiều bỏ quên mất những giá trị mà thảo dược này mang đến như chữa bệnh, chăm sóc vẻ đẹp bên ngoài và cả những giá trị tinh thần, liều thuốc tâm linh quan trọng.

Bồ kết -  ẩn sâu giá trị tinh thần trong cuộc sống phụ nữ Việt

Người xưa có câu “cái răng cái tóc là góc con người” là vậy. Nếp sinh hoạt xưa cũ của phụ nữ Việt luôn mang truyền thống giữ gìn hình ảnh cho mình từ việc chăm sóc cái răng cái tóc, để khi nhìn vào người ta có thể đánh giá được cả tính cách và nếp ăn ở trong mỗi con người.

Quan niệm về vẻ đẹp mỗi thời mỗi khác, nhưng kể cả từ ngàn xưa đến tận bây giờ, luôn luôn có sự hòa hợp từ vẻ đẹp bên ngoài với những giá trị bên trong tâm hồn. Nó thể hiện sự tinh tế, nét duyên dáng, dịu dàng, nền nã của mỗi người chúng ta.

Kể cả việc chăm sóc vẻ đẹp cho mái tóc cũng thể hiện được tính cách duyên dáng, nét dịu dàng của phụ nữ Việt. Từ việc cẩn thận nướng từng trái bồ kết, sau đó đập nát ra rồi cho vào nồi nước sôi. Nếu cẩn thận và cầu kỳ hơn, có thể cho thêm vỏ bưởi khô, lá hương nhu, vài lát chanh, cỏ mần trầu, vài tép sả vào nấu sôi rồi ngâm khoảng 15 phút.

Đổ nước bồ kết ra chậu và hòa thêm nước lạnh cho đỡ nóng là đã có ngay nồi nước gội đầu vô cùng chất lượng thơm hương đồng nội không lẫn vào đâu được. Gội đầu bằng nước bồ kết vừa sạch gầu, cho mái tóc chắc khỏe, mượt mà óng ả, thơm tho.

Mái tóc dài đen mượt thơm mùi hương bồ kết còn thể hiện sự lưu giữ những gì là truyền thống, nét đẹp không hề bị lãng quên, là tinh túy, là cội nguồn, là gốc gác và bản sắc dân tộc Việt.

Hít hà mái tóc thơm hương bồ kết, ta lại hồi tưởng về những ký ức xưa cũ, những người bà, người mẹ sớm hôm tần tảo, hy sinh cả cuộc đời để đổi lấy cho con cho cháu những tiếng cười hạnh phúc. Ngày đó làm gì có dầu gội cao sang, thế mà tóc bà, tóc mẹ vẫn dài, vẫn mượt mà óng ả.

Bồ kết - loại thảo mộc lành tính trong Đông y

Bồ kết còn được gọi với cái tên dân gian là chùm kết, tạo giác, một số dân tộc thiểu số gọi loại cây này là co kết, phác kết… Đây là loại quả khá quen thuộc và thường được nhiều gia đình sử dụng.

Theo Đông y, bồ kết có vị cay mặn, tính ôn, có tác dụng sát trùng, thông khiếu, tiêu đờm. Dùng chữa trúng phong, tiêu thực, sáng mắt, đờm suyễn… Người ta có thể sử dụng cả quả, hạt, gai bồ kết để làm thuốc tuy nhiên trước khi sử sụng cần phải sao vàng, nướng hoặc đốt thành than.

Ngoài công dụng nấu nước gội đầu giúp mượt tóc, trị gàu, giảm rụng tóc… Quả bồ kết còn được dùng trong các trường hợp mụn nhọt, đau nhức răng, quai bị, cấm khẩu, hen suyễn, viêm tuyến vú, trúng phong, cấm khẩu, hôn mê bất tỉnh… Hạt bồ kết chữa táo bón, kiết lỵ mãn tính. Gai bồ kết dùng chữa mụn nhọt, sưng đau tuyến vú… Tuy nhiên không được dùng bồ kết cho phụ nữ đang mang thai để tránh ảnh hưởng đến em bé trong bụng mẹ.

Mùi thơm của bồ kết khi nướng lên giúp thông mũi, dễ thở, vì thế người xưa hay đốt bồ kết để xông mũi khi cảm cúm. Đây là phương pháp dân gian lâu đời vẫn được dùng đến tận bây giờ.

Bồ kết không chỉ làm đẹp, chữa bệnh mà còn có thể xông nhà khử khuẩn. Chỉ cần đốt bồ kết khô rồi để khói âm ỉ khắp phòng, saponin cùng các hợp chất trong bồ kết được giải phóng giúp làm sạch không khí, loại bỏ vi khuẩn, thanh lọc môi trường. Vì thế theo khía cạnh tâm linh, người ta thường dùng bồ kết để xông nhà để loại bỏ tà khí, xua đuổi điềm rủi, mang đến hương thơm ấm áp cho căn nhà.

Ngoài ra, khói cay tỏa ra khi nướng bồ kết còn khiến các loại côn trùng như kiến, gián, muỗi sợ hãi và chạy xa. Thế nên tại các vùng quê, người ta hay dùng bồ kết xông đuổi muỗi và phòng trừ dịch bệnh cho vật nuôi rất hiệu quả.