Một hiện thực - tiểu thuyết của Hồ Anh Thái 

Nhà văn Hồ Anh Thái từng cho rằng: “Đọc tiểu thuyết tức là ta đang được sống nhiều cuộc đời. Nói cách khác, giúp người ta sống nhiều cuộc đời là đích đến của tiểu thuyết”. Cùng với tính chất hư cấu đặc hữu của tiểu thuyết và những chất liệu tưởng chừng vô cùng quen thuộc trong đời sống lịch sử - xã hội, ngòi bút Hồ Anh Thái đã khai mở và sinh sắc những vỉa tầng hiện thực sinh động trong hàng loạt sáng tác ghi dấu ấn với công chúng văn chương nhiều năm qua.

Ở khía cạnh này phải kể đến những Dấu về gió xóa, Trong sương hồng hiện ra, SBC là săn bắt chuột, Tự sự 265 ngày,... Và với tiểu thuyết mới nhất: Hà Nội nhiều mây có lúc có mưa ngâu, một lần nữa văn chương Hồ Anh Thái đã xóa nhòa những ranh giới về không gian, thời gian, cùng những làn ranh cụ thể khác để từ đó soi chiếu và trình hiện trước độc giả một hiện thực lịch sử đa chiều, biến động nhưng cũng đầy trình tự. Nó vừa gợi nhắc cái không khí trong trẻo thời Người và xe chạy dưới ánh trăng, vừa cho độc giả một ý thức về mạch nối trong thế giới sáng tạo của nhà văn. Một Hồ Anh Thái nhất quán mà không ngừng “đổi mới”.

Với thế hệ của Hồ Anh Thái, ám ảnh về “những năm bom Mỹ trút trên mái nhà” hẳn không bao giờ phai nhạt. Ông, tất nhiên, cũng viết về chiến tranh, (đơn cử như trường hợp Người đàn bà trên đảo, rồi như Trong sương hồng hiện ra), nhưng ở góc độ tiểu thuyết, nhà văn đã thể hiện rõ thái độ khước từ lối trần hiện một thứ “hiện thực giản đơn”. Hà Nội nhiều mây có lúc có mưa ngâu là câu chuyện về nhiều cuộc đời trong một cuộc đời chung, một “hoàn cảnh lớn”, song tác giả không ngần ngại lồng vào đó để diễn tả những “chuyện đời có thật” mang nỗi niềm riêng khác. Các tuyến nhân vật - hay nói cách khác các “số phận” - hiện lên mạch lạch, sáng rõ, không hề mang vẻ chìm khuất trong cái “đặc biệt” cố hữu của hoàn cảnh lịch sử. Họ đặc biệt theo cách của mình: sống trọn vẹn với vẻ đẹp tâm hồn mình, với những đam mê hay những trăn trở của chính mình.

Đằng sau “mưa ngâu”…

… là một chiến sĩ trẻ có khả năng nhìn xuyên qua những bức tường và khả năng này của anh được khai thác nhằm phát hiện những hoạt động chống phá ngầm khi máy bay địch đang dội bom xuống thủ đô.

Một phi công chiến đấu trên bầu trời có một tình yêu giữ kín khi ở trên mặt đất.

Một nữ nghệ sĩ chăm sóc bốn con hổ xiếc xổng chuồng chạy ra đường phố sau trận bom.

Câu chuyện hiện thực và huyền ảo mở rộng dần ra, tái dựng không khí ở thủ đô Hà Nội những ngày tháng chống cuộc tấn công từ trên không của các kiểu pháo đài bay. Những con người bình thường, giản dị và kỳ lạ, tất thảy tạo nên gương mặt thủ đô trong những năm tháng bi hùng và trong những khoảnh khắc lãng mạn giữa bom đạn khốc liệt. 

Ngay sau tiểu thuyết Đức Phật, Nữ chúa và điệp viên (Nxb Trẻ, Quý I/ 2022), Hà Nội nhiều mây có lúc có mưa ngâu ấn hành lần này càng thêm chứng tỏ Hồ Anh Thái là một cây bút “không chịu cũ”, dồi dào về đề tài, đa dạng về phong cách và biến hóa trong nội lực sáng tạo con chữ. 

Nhận xét về Hà Nội nhiều mây có lúc có mưa ngâu:

“Bút pháp linh hoạt, tinh tế, hóm hỉnh, giàu khám phá bất ngờ và gần như phi cổ điển, đã khiến người đọc khó rời mỗi trang viết của Hà Nội nhiều mây có lúc có mưa ngâu”. - Nhà văn Ma Văn Kháng.

“Lối hành văn đậm chất thơ cùng chiều sâu văn hóa, Hà Nội nhiều mây có lúc có mưa ngâu của Hồ Anh Thái là cuốn sách mà chúng ta không thể đọc nhanh nếu muốn bổ sung cho mình những trải nghiệm về văn hóa và lịch sử dân tộc”. – Nhà nghiên cứu Phan Trần Thanh Tú.

“Đã không ít lần viết về Hà Nội, truyện ngắn có, tiểu luận có, nhưng xem ra Hà Nội nhiều mây có lúc có mưa ngâu là một cách độc đáo để Hồ Anh Thái phác họa những chân dung đa chiều của Hà Nội thời chiến, gửi đến để chia sẻ với người đọc”. – Nhà nghiên cứu Võ Anh Minh

Tag: Hà Nội nhiều mây Hồ Anh Thái Có lúc có mưa ngâu