VĂN HÓA

Nét đẹp ngàn năm của văn hóa Đôn Hoàng

Tam Nguyên • 26-08-2022 • Lượt xem: 2742
Nét đẹp ngàn năm của văn hóa Đôn Hoàng

Đôn Hoàng, một ốc đảo nằm trên Con đường tơ lụa xưa, không chỉ là nơi dành cho những đoàn thương nhân dừng nghỉ, mà còn là điểm giao thoa văn hóa, nghệ thuật và tôn giáo, chứa những bức tranh hang động cổ xưa bậc nhất thế giới về lịch sử văn hóa Phật giáo. 

Hệ thống hang động Mạc Cao

Hang động ở Đôn Hoàng được tôn vinh là thiên hạ đệ nhất động bởi sở hữu một quần thể lên tới 492 hang động và hơn 2.400 bức tượng Phật cùng vô vàn bức bích họa cổ, trải dài trên diện tích 45.000 m2. Dãy núi Mạc Cao chạy hình vòng cung nhấp nhô vây bọc lấy một phần sa mạc trên cao nguyên Hoàng Thổ. Các hang động tập trung nhiều hơn ở cánh phía nam. Từ chân núi lên đỉnh có trung bình khoảng 3 tầng hang động, có nơi đến 5 tầng, tất cả đều là hang động nhân tạo.

Theo truyền thuyết, hệ thống hang Mạc Cao, bắt đầu được xây dựng từ năm 336 khi một nhà sư tên là Lạc Tôn đến đây và nhìn thấy cảnh kim quang chiếu xuống như thể có ngàn vạn phật xuất hiện. Ông bắt đầu cho đào núi làm hang và đắp tượng phật. Công việc này được nối tiếp qua các đời, cho đến thời kỳ Ngũ Đại Thập Quốc thì cả dãy núi dài đã không còn chỗ để đào thêm hang động mới. Ban đầu dãy Mạc Cao có 1.000 hang động, trải qua thời gian đến nay còn lại 735 hang động. 

Nổi bật nhất trong hệ thống hang động Mạc Cao là hang chính ở trung tâm sườn núi phía nam với mặt ngoài là một tòa lầu 5 gian cao 7 tầng, mái lợp ngói. Bên trong hang là bức tượng Phật Di Lặc cao 37m, một trong những tuyệt phẩm của nghệ thuật tạc tượng Trung Quốc cổ. 

Một số thông tin được xác thực nói rằng, các hang động tại Mạc Cao đều do các thương nhân bỏ tiền xây dựng. Đây là nơi họ dừng chân chuẩn bị lạc đà, lương thực và cầu nguyện để xin một chuyến đi bình yên trước khi vượt qua một hành trình gian khổ và đầy nguy hiểm qua hoang mạc Taklamakan. Nếu quay trở về an toàn thì họ lại dừng chân tại đây làm lễ tạ ơn vì Đức Phật đã bảo hộ cho họ hoàn thành chuyến đi.

Phía trước chân núi Mạc Cao có một con sông cạn. Hàng năm nay sông không hề có nước, nhưng theo truyền thuyết nhiều thế kỷ trước đã từng có một cơn đại hồng thủy tràn ngập phần lớn hang động và trận lũ ấy đã hủy hoại rất nhiều di sản quý giá của Đôn Hoàng.

Bích họa Đôn Hoàng

Trong thời Trung cổ, Đôn Hoàng đã từng được xem như một trung tâm văn hóa phát triển phồn thịnh mạnh mẽ, được coi là trung tâm văn hóa Phật giáo với nền nghệ thuật Phật giáo phát triển rực rỡ. Nơi đây được coi là chốn thiêng để các Phật tử hành hương tới thăm các điện thờ trong hang động.

Từ thế kỷ thứ IX đến thế kỷ X, Đồn Hoàng đã nổi tiếng với các bức bích họa vẽ trên các vách đá cheo leo của các hang động bởi các nhà sư Phật giáo nhà Đường, nhà Tống. Họ đã mời các nghệ nhân chạm khắc trên hang động với các bức bích họa, văn tự cổ về triết học, tôn giáo, lịch sử và cả toán học, thơ ca dân gian, bài hát, điệu múa và điển tích Phật giáo.

Có thể nói, điểm hấp dẫn và thu hút nhất của vùng đất này chính là những bích họa phủ kín các vòm trần và tường các hang động. Đây đều là những bức tranh gắn liền với các điển tích Phật giáo, mà nhiều nhất là về cuộc đời và sự nghiệp của Đức Phật. Cũng có nhiều bức tranh mô tả về cuộc sống hàng ngày của các giai tầng trong xã hội Trung Quốc qua các thời, như cảnh đi săn nai, cảnh ngày tết trong thành Đôn Hoàng,... 

Người ta đã tính rằng, nếu nối tất cả các bức tranh này lại với nhau thì Đôn Hoàng sẽ có một bức bích họa dài hơn 30km. Tuy nhiên, việc bảo tồn những tranh tượng ở Mạc Cao đã và đang gặp rất nhiều khó khăn do số lượng văn vật quá lớn, trải qua thời gian dài nhiều bức tượng và bích họa đã xuống cấp nghiêm trọng. 

Ngày nay, Đôn Hoàng trở thành một điểm tham quan du lịch nổi tiếng tại Trung Quốc. Đến đây, chúng ta sẽ được thưởng ngoạn những công trình kiến trúc cổ, những tác phẩm nghệ thuật cổ xưa đặc sắc; được tiếp xúc với một mảnh đất từng là điểm giao thoa về văn hóa, nghệ thuật, triết học và tôn giáo; được ghé thăm bảo tàng - thư viện Phật giáo đồ sộ, nơi lưu giữ vô số những tài liệu quý giá mà không nơi nào có được.