Những câu truyện ngắn giữa một truyện dài

Để tóm tắt "Nếu một đêm đông có người lữ khách", chúng ta chỉ cần một câu: đó là hành trình đi tìm câu trả lời của một người yêu sách. Cuốn tiểu thuyết này không phải là một cuốn tiểu thuyết theo nghĩa thông thường. Đây có thể là một tuyển tập truyện ngắn, nhưng lại trá hình dưới dạng một câu chuyện rất dài.

Người đọc - có thể là bạn, tôi, hoặc bất kỳ ai vô tình cầm lấy "Nếu một đêm đông có người lữ khách" - sẽ bắt đầu một cuộc hành trình đầy hoang mang. Mười truyện ngắn, mười câu chuyện về tác giả và tác phẩm, nhưng không có cái nào có một kết thúc trọn vẹn. Tất cả đều dở dang và bị cắt ngang ở những đoạn cao trào nhất.

Người đọc, vì muốn tìm ra sự thật, lần mò theo những dấu vết của các tác phẩm dang dở ấy. Nhưng cái mà ta tìm được lại là một tác phẩm khác - và nó cũng dang dở. Mười tác phẩm là mười thể loại văn chương khác nhau, với những bối cảnh văn hóa không trùng lặp, từ mười tác giả khác nhau. Tất cả đều dừng lại ở hai chữ: dở dang.

Nghệ thuật của sự dang dở

Thế nhưng, dang dở không có nghĩa là dở. Không có kết thúc, nhưng chúng ta có khởi đầu; chúng ta biết lịch sử của tác phẩm và hoàn cảnh của tác giả khi họ viết nên nó. Chúng ta không có kết thúc, đơn giản vì chúng ta chưa tự tạo ra chúng mà thôi.

Mỗi tác phẩm đều có thể có một kết thúc riêng - do chính người đọc tìm kiếm và tưởng tượng nên. Chúng ta sẽ làm gì khi vừa tiêu huỷ chứng cứ tội phạm nhưng lại để sót đôi giày của nạn nhân? Nhân vật chính có đi tìm người phụ nữ mà anh ta đã say nắng, dù vừa thất bại trong nhiệm vụ của mình? Anh sẽ chọn bỏ trốn, hay cố gắng gặp cô - dù biết đó có thể là lần cuối cùng?

Còn chàng trai trẻ, sau khi bị ông chủ nhà phát hiện đang dan díu với cả vợ và con gái ông - anh ta sẽ làm gì? Tôi không có câu trả lời cho bạn. Nhưng với tư cách là một người đọc, tôi có thể nói: tôi đã kết thúc những câu chuyện đó, trong chính tôi. Và bạn, cũng sẽ có một kết thúc cho các câu chuyện trong "Nếu một đêm đông có người lữ khách", theo cách của bạn.

Câu chuyện về những con người trong văn chương

Cả cuốn sách không chỉ là một hành trình tìm kiếm, mà còn là sự cảm thông dành cho những con người trong thế giới văn chương. Không đầu, không đuôi, nhưng đâu đó trong tác phẩm hiện lên hình ảnh của một ông giáo sư yêu văn chương và con chữ - người đã dành cả đời để bảo tồn một ngôn ngữ đã chết. Hay một ông nhà xuất bản từng rất yêu sách, đến mức khi còn nhỏ, ông trốn vào chuồng gà chỉ để đọc. Nhưng khi trưởng thành và trở thành một phần của guồng máy xuất bản, ông dần đánh mất niềm vui đọc sách thuở ban đầu.

Còn những nhà văn - họ phải cẩn trọng với từng câu chữ, vì những thế lực vô hình luôn lăm le phá huỷ cái đẹp của văn chương.

Italo Calvino không chỉ đóng vai trò là tác giả đối thoại với người đọc - ông chia sẻ như một con người với những con người, như một người yêu sách với những người yêu sách. Chúng ta không biết các nhân vật sẽ đi về đâu, nhưng nếu bắt gặp họ, ta sẽ thấy bóng hình của những người đọc như chính mình.

Đọc có bạn, đọc có ảnh hưởng

Câu chuyện bắt đầu với sự bức bối của một người đọc khi lỡ bóc nhầm một cuốn sách không đầu không cuối. Nhưng rồi, đó lại trở thành hành trình đi tìm những tâm hồn đồng điệu. Người đọc, vì cuốn sách ấy, đã gặp một người đọc nữ. Giữa họ hình thành một mối liên kết thông qua những câu chuyện dang dở, và thế là anh bắt đầu đi tìm.

Có thể anh không tìm được kết thúc cho các tiểu thuyết, nhưng anh tìm thấy: một giáo sư bảo tồn ngôn ngữ đã chết, một nhà xuất bản lạc lối, một dịch giả chuyên sản xuất ngụy thư, một nhà văn giả đến từ hành tinh khác, một cảnh sát yêu chữ, bảy người bạn cùng đọc...

Và cuối cùng, anh tìm được kết thúc cho chính câu chuyện của mình - một kết thúc chẳng rõ ràng, nhưng có lẽ, đó là điều mà Italo Calvino muốn bạn viết tiếp thay ông.

Quá trình tìm kiếm của người đọc không hề cô đơn. Người đọc đủ can đảm để đi tìm và cuối cùng anh nhận lại nhiều hơn cả những gì anh từng mong đợi. Anh gặp, anh kể, anh trao đổi, anh lắng nghe, anh cảm nhận và rồi, anh nhận được.

Tất cả cho ta thấy: đọc sách có thể là việc làm một mình, nhưng người đọc thì không nhất thiết phải cô đơn.

Vậy, "Nếu một đêm đông có người lữ khách" là gì?

Là một tác phẩm đầy tính phi lý và dở dang. Nhưng không vì thế mà nó tồi. Đôi khi, sự dang dở lại mở ra cho chúng ta, những người đọc, một thế giới hoàn toàn mới: một cuộc phiêu lưu tìm kiếm, nơi ta có thể gặp những người cùng sở thích, cùng suy nghĩ.

Nếu bạn không tin tôi - một người đọc - thì có lẽ, bạn nên bắt đầu bằng câu đầu tiên của tác phẩm:

"Bạn sắp bắt đầu đọc cuốn tiểu thuyết mới 'Nếu một đêm đông có người lữ khách' của Italo Calvino."

Tag: Nếu một đêm đông có người lữ khách Italo Calvino tủ sách Diên Vĩ