Bánh màu Pháp Lam trước kia còn được gọi với tên là bánh ngũ sắc, bánh lăn hay bánh bó. Không rõ bánh này do ai sáng tạo nên, chỉ biết loại bánh này được tạo thành từ những loại mứt trái cây đậm chất Huế một cách thủ công vô cùng tỉ mỉ và khéo léo.

Công phu từ khâu chế biến

Các nhà vườn của người dân Huế từ xưa trồng rất nhiều loại cây ăn trái, khi trái cây chín thường họ không bỏ đi. Để tránh lãng phí, người ta đem cắt nhỏ, phơi khô rồi rim đường tạo thành các loại mứt để được rất lâu mà không sợ hỏng. Đây cũng là khởi nguồn của bánh màu Pháp Lam xứ Huế nổi tiếng cho đến bây giờ.

Cái tên Pháp Lam cũng chỉ mới xuất hiện gần đây, khi các nhà nghiên cứu tìm hiểu về bánh mứt tiến vua. Họ đã phát hiện ra cách mà người ta phối màu sắc của vỏ bọc bánh có những điểm tương tự như nghệ thuật Pháp Lam, một loại hình nghệ thuật có giá trị đặc biệt trong triều nhà Nguyễn.

Bánh màu Pháp Lam là sự kết hợp của nhiều loại mứt trái cây từ dân dã đến cao sang

Bánh Pháp Lam là một sự kết hợp đa dạng của nhiều loại mứt trái cây như mứt đu đủ, cà chua, bí đao, thơm, chuối, dưa leo sấy, vỏ quýt, hạt sen, mứt gừng, cà rốt… Các loại trái cây tươi được cắt nhỏ theo từng loại, sau đó ngâm đường rồi rim với lửa nhỏ trên bếp khoảng 3 – 4 tiếng để mứt có độ dẻo, keo và giòn.

Tiếp theo người ta trộn bột nếp với lá dứa để tạo mùi thơm, sau đó rải bột lên các loại mứt đã được trộn đều, rồi nhào nặn cho đến khi nhân và bột kết dính với nhau rồi uốn nắn thành khối trụ vuông vức. Nhân bánh sau khi hoàn thành sẽ được cắt thành từng lát có độ dày vừa phải rồi đem đi gói.

Triết lý sống của người con đất Huế thể hiện qua từng chiếc bánh

Công đoạn làm nhân bánh đã vô cùng tỉ mỉ thì cách chuẩn bị giấy gói lại càng cầu kỳ, đòi hỏi sử khéo tay và cẩn thận của người làm bánh. Giấy được chọn để gói bánh là giấy của làng Thanh Tiên, một loại giấy ngũ sắc truyền thống của Huế với 5 màu cơ bản.

Vỏ bánh được kết thành từ 6 mảnh giấy theo quy luật phối màu Pháp Lam một cách khéo léo. Mỗi tờ giấy được đo cắt theo kích thước nhất định, sau đó được gấp cẩn thận và lồng vào nhau trên quy tắc xen kẽ đầy nghệ thuật tạo nên chiếc hộp vuông vức nhiều màu sắc. Công đoạn này đòi hỏi sự kỳ công và tỉ mỉ trong từng nếp gấp, đôi khi chỉ một chút sai sót sẽ phải gấp lại hộp bánh ngay từ đầu.

Vỏ bánh được hình thành dựa trên cách phối màu theo quy luật Pháp Lam 

Cũng bởi sự cầu kỳ, phức tạp và đòi hỏi khéo léo trong từng công đoạn làm ra chiếc bánh. Chính điều này đã thể hiện triết lý sống của người con đất Huế với các đức tính kiên nhẫn, tỉ mỉ, cầu kỳ, cẩn thận và tiết kiệm.

Cách làm bánh màu Pháp Lam công phu là vậy nên được ít người biết đến. Chủ yếu là những gia đình thuộc dòng dõi hoàng tộc, con cháu của các quan lại được kế thừa hoặc các chuyên gia nghiên cứu về ẩm thực cung đình Huế mới thông thạo cách làm.

Bánh màu Pháp Lam đặc biệt ở chỗ có sự kết hợp từ mứt của đa dạng các loại trái cây, cùng với nếp là lương thực không thể thiếu của người dân Việt. Và hơn hết đó chính là sự phối màu tinh tế. Tạo nên một chiếc bánh đậm đà hương - sắc và đủ vị các loại trái cây từ dân dã đến cao sang quyền quý.

 Sự phối màu tinh tạo nên điểm đặc biệt cho chiếc bánh

Thưởng thức bánh màu Pháp Lam đúng điệu không thể thiếu một tách trà nóng. Bởi bánh được làm từ các loại mứt, lại trộn với bột nếp nên khá dẻo, thoang thoảng mùi thơm của các loại trái cây. Khi cắn một miếng sẽ nhận rõ vị ngọt, mềm, béo và thơm nơi đầu lưỡi, nhấp thêm ngụm trà để trung hòa vị ngọt và tăng độ ngon lên gấp bội.

Ngày đầu Xuân, những chiếc bánh màu Pháp Lam giúp tô thêm sự trang trọng trên bàn thờ gia tiên. Bên cạnh đó, thức bánh còn khiến người trẻ luôn ghi nhớ và yêu thêm những giá trị truyền thống mà cha ông để lại.

Tag: Bánh màu Pháp Lam Ẩm thực cung đình Huế Mứt Tết