VĂN HÓA

Người Thái lên núi cúng cổ thụ

Minh Nguyệt • 08-10-2022 • Lượt xem: 442
Người Thái lên núi cúng cổ thụ

Vào 12 tháng 9 âm lịch hàng năm, người Thái ở xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu (Nghệ An) lại mổ gà cúng cây “pủ xừa” của bản. Đó là một gốc cổ thụ đã được làm lễ lựa chọn. Tập tục có ý nghĩa cầu mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt.

Khung cảnh lễ cúng cổ thụ của người Thái ở Quỳ Châu, Nghệ An diễn ra vào 12 tháng 9 âm lịch hàng năm

Trong buổi sáng mùa thu khi vào cộng đồng người Thái tên gọi bản Bua, xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu thấy người dân tất bật chuẩn bị mâm lễ đi lên phía ngọn núi gần bản. Không khí có vẻ khẩn trương nhưng lại chìm trong lặng lẽ. Không nhạc nhẽo, loa đài, cờ quạt như các lễ hội vẫn thấy.

Rủ nhau sắm lễ cúng thần

Người dân cho hay, hôm nay là 12 tháng 9 âm lịch, bà con lên núi cúng thần linh bảo hộ cho bản mường. Lễ cúng này gọi là “pủ xừa”.

Theo những người cao tuổi ở xã Châu Tiến, tục thờ cây cổ thụ của bản (cây “pủ xừa”) có “từ lâu đời”. Cái cây không nhất thiết phải cao lớn, bề thế nhưng phải là cây thiêng. Quan niệm tín ngưỡng cho rằng cái nây được thờ là nơi trú ngụ của thần linh cai quản hồn vía của cộng đồng. Trong ngôn ngữ địa phương “pủ” là ông, là cụ, chỉ những người đáng kinh trọng, quyền uy. “Xừa” là áo. Chiếc áo cũng là nơi trú ngụ của vía người.

Lễ cúng này thường diễn ra sau khi thu hoạch vụ mùa. Vì thế đây cũng là một trong những lễ hội cầu mùa của các cộng đồng thiểu số

Trong truyền thống, tục thờ diễn ra vào lúc mùa màng đã thu hoạch vì thế có bản trong xã còn gọi là “khàu cắm”, lễ mừng lúa mới. Tại xã Châu Tiến có 5 bản người Thái làm lễ này. Riêng tại bản Bua, vào ngày cúng lễ, mỗi gia đình đều sắm mâm cỗ lên ngọn núi Tẻn Bỏ nơi có cây thị cổ thụ tập trung làm lễ. Các bản khác chỉ có mâm của ban quản lý cúng lễ.

Lễ vật cúng thần cổ thụ

Có 3 mâm lễ chính được bày cạnh gốc cây. Lễ vật có thủ lợn, thịt lợn, gà, xôi, rượu, vải thô. Ngoài ra còn có một ché rượu cần. Cạnh mâm lễ chính của ban quản lý thôn bản là mâm lễ của các hội gia đình trong cộng đồng.

Người chủ lễ là thầy mo có uy tín trong cộng đồng

Bài cúng lễ cũng khá đơn giản và chỉ diễn ra trong khoảng 10 phút. Thầy mo gọi thần linh cai quản núi, hang Bua, cai quản hồn vía người bản đến thụ lộc và che hở ho người đượ bình an, mạnh khỏe. Vật nuôi không bị dịch bệnh, mùa màng tươi tốt, không gặp sâu bệnh.

Người dân thắp hương cầu khấn thần linh phù hộ cho gia đình, cộng đồng sau khi xong lễ cúng

Lễ cúng “pủ xừa” hiện chưa được biết đến rộng rãi bởi truyền thông ũng như du khách. Đây là nghi lễ tâm linh còn giữ được nguyên bản và chưa bị lai tạp. Lễ chỉ diễn ra trong cộng đồng, làng bản.