Bạn đã bao giờ kiểm tra cửa đã khóa chưa... rồi lại kiểm tra thêm lần nữa chỉ để chắc chắn? Hay sắp xếp bút trên bàn theo một thứ tự hoàn hảo không thể sai lệch? Nếu có, đừng lo, chưa chắc bạn đã mắc OCD đâu! Nhưng nếu những suy nghĩ và hành động lặp đi lặp lại này khiến bạn cảm thấy căng thẳng tột độ, có thể bạn cần tìm hiểu thêm về chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD).

OCD Là Gì Mà Nghe Có Vẻ “Rắc Rối” Thế?

Hình minh họa: Internet

Rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD) là một tình trạng tâm lý đặc trưng bởi sự hiện diện của hai yếu tố chính: ám ảnh và cưỡng chế. Ám ảnh ở đây được hiểu là những suy nghĩ, hình ảnh hoặc ý tưởng lặp đi lặp lại mà người bệnh không mong muốn nhưng không thể khống chế được. Chẳng hạn, một người có thể lo sợ rằng nếu không rửa tay đúng số lần, họ sẽ gặp phải xui xẻo. Để giảm bớt sự lo âu do những ám ảnh này gây ra, người bệnh thường thực hiện các hành động cưỡng chế — những hành động lặp đi lặp lại như kiểm tra cửa đã khóa đến 15 lần trước khi đi ngủ.

OCD không chỉ tạo ra áp lực tinh thần đối với người bệnh mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống hàng ngày của họ. Nhiều người dành hàng giờ mỗi ngày để thực hiện các nghi thức cưỡng chế, dẫn đến giảm chất lượng cuộc sống và gây ảnh hưởng đến công việc, học tập cũng như các mối quan hệ xã hội.

Vì Sao OCD Xuất Hiện?

.Hình minh họa: Internet

Mặc dù khoa học hiện nay chưa thể xác định chính xác nguyên nhân gây ra rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD), nhưng một số yếu tố có liên quan đã được nghiên cứu và chỉ ra. Di truyền là một trong những yếu tố quan trọng, bởi nếu trong gia đình có người mắc OCD, nguy cơ bạn cũng mắc phải rối loạn này sẽ cao hơn. Bên cạnh đó, hoạt động não bộ cũng đóng vai trò không nhỏ, đặc biệt là sự mất cân bằng của chất dẫn truyền thần kinh serotonin, được cho là có thể góp phần vào sự xuất hiện của OCD. Ngoài ra, môi trường sống cũng tác động mạnh mẽ, khi những căng thẳng hoặc sang chấn tâm lý có thể kích hoạt hoặc làm trầm trọng thêm các triệu chứng của OCD. Đặc biệt, những người mắc OCD thường có xu hướng nhạy cảm với sự không chắc chắn và luôn muốn kiểm soát mọi thứ một cách tuyệt đối, điều này cũng có thể góp phần vào sự phát triển của rối loạn.

Những Triệu Chứng "Siêu Kinh Điển" Của OCD

Hình minh họa: Internet

Người mắc OCD có thể sợ vi khuẩn và bẩn thỉu đến mức phải rửa tay không ngừng nghỉ. Họ cần mọi thứ theo đúng trật tự, đến mức chỉ cần một cuốn sách đặt lệch thôi cũng đủ khiến họ cảm thấy "bức bối". Việc kiểm tra mọi thứ liên tục cũng rất phổ biến, chẳng hạn như kiểm tra cửa đã khóa chưa, rồi kiểm tra lại, rồi lại thêm lần nữa cho chắc!

Ngoài ra, họ có thể lo sợ làm tổn thương ai đó, dù chỉ trong suy nghĩ, và sau đó tự dằn vặt bản thân vì một ý nghĩ thoáng qua. Một số người còn lệ thuộc vào những nghi thức kỳ lạ, như đếm số bước chân hoặc chạm tay vào đồ vật một số lần nhất định để "tránh xui".

Những hiểu lầm thường gặp:

Hình minh họa: Internet

"OCD = thích sạch sẽ" - Sai!
Không phải ai mắc OCD cũng là "chúa tể nước rửa tay". Nhiều người OCD không hề có nỗi ám ảnh về sạch sẽ mà có thể bị mắc kẹt trong những suy nghĩ lặp đi lặp lại khác, như sợ làm tổn thương người khác, hay phải đếm số chẵn mọi thứ. Thậm chí, có những người mắc OCD liên quan đến việc nghi ngờ đạo đức, cảm giác tội lỗi hay thậm chí là sợ mất kiểm soát.

"Ai cũng có một chút OCD" - Cũng sai!
Ai cũng có thói quen hoặc sở thích kỳ lạ, nhưng điều đó không có nghĩa là họ mắc OCD. OCD là một rối loạn tâm lý nghiêm trọng, gây ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống hàng ngày. Một người có thể thích sắp xếp bàn làm việc gọn gàng, nhưng họ không hoảng loạn hay căng thẳng cực độ nếu có ai đó xê dịch đồ đạc của họ.

"Chỉ cần cố gắng là hết OCD" - Lại sai!
OCD không phải là chuyện ý chí hay "thích thì bỏ". Đây là một rối loạn y khoa cần được điều trị chuyên nghiệp. Việc bảo một người mắc OCD "ngừng lo lắng đi" cũng giống như bảo một người bị cận "hãy cố nhìn rõ hơn đi!" – nghe vô lý, đúng không?

Có Cách Nào "Xử Lý" OCD Không?

Hình minh họa: Internet

Việc "xử lý" OCD đòi hỏi một phương pháp tiếp cận toàn diện. Liệu pháp hành vi nhận thức (CBT) là một trong những lựa chọn hiệu quả, giúp người bệnh thay đổi cách họ suy nghĩ và phản ứng với những nỗi ám ảnh. Một phương pháp cụ thể trong CBT là ERP (Phơi nhiễm và ngăn ngừa phản ứng), nơi người bệnh học cách đối mặt với nỗi sợ mà không thực hiện hành vi cưỡng chế. Thuốc cũng đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát triệu chứng, với một số loại thuốc chống trầm cảm như SSRIs thường được sử dụng. Sự hỗ trợ từ gia đình và bạn bè cũng rất cần thiết, vì việc hiểu đúng về OCD sẽ tạo ra sự đồng cảm và giúp người bệnh tìm được sự giúp đỡ đúng lúc.

Thay vì coi OCD là một thói quen dễ thương hay một đặc điểm tính cách độc đáo, điều quan trọng là phải nhận thức đây là một thử thách thực sự đối với những người mắc phải. Nếu bạn biết ai đó đang vật lộn với OCD, hãy lắng nghe, hỗ trợ và đồng hành cùng họ. Và nếu bạn đang trải qua OCD, hãy nhớ rằng bạn không đơn độc. Với sự giúp đỡ phù hợp, bạn hoàn toàn có thể sống một cuộc sống vui vẻ và thoải mái hơn mỗi ngày.

Tag: OCD