Người trẻ ấy là Phan Kim Hùng - Phó Chủ nhiệm Câu lạc bộ Gia phả trẻ TP. Hồ Chí Minh. Với niềm đam mê và phương pháp tiếp cận khoa học, anh được xem là một trong những gương mặt tiêu biểu của thế hệ trẻ tiên phong trong việc bảo tồn, nghiên cứu và phục hưng truyền thống gia phả Việt trong đời sống đương đại.

Phan Kim Hùng trong bộ áo dài ngũ thân truyền thống của Việt Nam - Ảnh: NVCC

Con đường đến với gia phả học

Cơ duyên đến với gia phả học của Phan Kim Hùng bắt đầu rất tình cờ. Xuất phát điểm là niềm yêu thích lịch sử và sự tò mò với câu hỏi “Tổ tiên mình là ai?”, anh dần dấn thân vào việc tìm hiểu, sưu tầm và nghiên cứu gia phả của chính dòng họ mình. “Lúc đầu, tôi chỉ nghĩ đơn giản là tìm hiểu nguồn gốc họ tộc, nhưng càng nghiên cứu, tôi càng nhận ra gia phả không chỉ là danh sách tên người mà là một kho tàng lịch sử, văn hóa và đạo lý về cội nguồn,” anh chia sẻ.

Từ sự tò mò ban đầu, Hùng bắt đầu theo học các lớp Gia phả học sơ cấp, học cách lập và biên soạn gia phả, rồi tự mình bắt tay vào nghiên cứu thực tiễn. “Đến hôm nay, tôi có thể nói rằng: từ một người chỉ ‘thích’ gia phả, tôi đã trở thành người thực sự đam mê và tâm huyết với ngành này như một con đường mà tôi tin rằng mình đã chọn đúng”.

Phan Kim Hùng (ngoài cùng bên phải) cùng các nhà nghiên cứu trong và ngoài nước khảo sát Am Chúa (Diên Khánh) - nơi có bút tích của Tiến sĩ Phan Thanh Giản - Ảnh NVCC

Đóng góp học thuật và hoạt động chuyên môn

Không chỉ dừng lại ở niềm say mê nghiên cứu, Phan Kim Hùng đã có những đóng góp học thuật nổi bật, góp phần làm phong phú nền tư liệu về lịch sử, văn hóa, dòng họ Việt Nam, đồng thời khẳng định vị thế của một người trẻ dấn thân nghiêm túc với ngành gia phả học.

Với nền tảng chuyên môn vững vàng từ Khoa Lịch sử, Đại học KHXH&NV TP.HCM, anh đã cho ra đời hàng loạt công trình nghiên cứu, biên soạn gia phả và bài viết chuyên sâu, được đánh giá cao bởi tính học thuật, tính ứng dụng và chiều sâu văn hóa từ các thành viên gạo cội của Viện Lịch sử Dòng họ. Các công trình tiêu biểu có thể kể đến như:

• Đóng góp của danh nhân Lương Văn Chánh trong công cuộc khai mở vùng đất Phú Yên (cuối thế kỷ XVI - đầu thế kỷ XVII) - Cấp trường: loại tốt, Khoa Sử, ĐH KHXH&NV TP.HCM, 2024
• Công cuộc khai mở vùng đất Phú Yên từ năm 1611 đến năm 1876 - Loại xuất sắc, ĐH KHXH&NV TP.HCM, 2024
• Cái “Dũng” của Võ Văn Nhâm - Chí sĩ kháng Pháp thời kỳ đầu - Viện Lịch sử Dòng họ, 2025
• Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam, Tứ phủ ở đền Thiên Nhiên Cảnh - Viện Lịch sử Dòng họ, 2023
• Phù Nghĩa hầu Lương Văn Chánh và nguồn gốc thủy tổ họ Lương ở Phú Yên - năm 2024
• Phát huy giá trị di tích mộ và đền thờ Lương Văn Chánh gắn với phát triển du lịch văn hóa Phú Yên - năm 2025
• Khai thác giá trị di tích thành An Thổ góp phần phát triển du lịch bền vững ở Phú Yên - Cấp quốc gia, năm 2024
• Gia phả họ Phan ở Phú Yên - năm 2023
• Gia phả họ Nguyễn ở Long An - năm 2023
• Gia phả họ Đoàn ở Đồng Nai - năm 2024
• Gia phả họ Nguyễn ở Diên Khánh, Khánh Hòa - năm 2025
• Gia phả học tinh hoa - NXB Văn học, năm 2024
• Bài viết đăng trên Tạp chí Nghiên cứu Lịch sử Dòng họ, số 10 và 11, năm 2024 - 2025

Lễ ra mắt CLB Bách Gia Tinh Hoa & sách Gia Phả học tinh hoa - Ảnh: NVCC

Những công trình này không chỉ ghi nhận nỗ lực cá nhân của một nhà nghiên cứu trẻ, mà còn cho thấy tầm nhìn nhân văn và chiều sâu tri thức, khi anh kiên trì kết nối giữa sử học, văn hóa dân gian và công tác bảo tồn di sản dòng họ trong thời đại số.

Thành tích và ghi nhận

Nhờ những đóng góp thiết thực, Phan Kim Hùng đã được Viện Lịch sử Dòng họ trao Giấy khen năm 2023 vì có nhiều hoạt động tích cực trong công tác bảo tồn, phát huy và lan tỏa giá trị văn hóa dòng họ đến với thanh niên.

Anh cũng là thành viên năng động của Câu lạc bộ Gia phả trẻ TP.HCM, nhiều năm liền hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, đặc biệt trong chương trình thực tế kết hợp sinh hoạt CLB năm 2023 tại Đồng Nai anh đóng vai điều phối, hướng dẫn và chia sẻ kiến thức cho các thành viên trẻ, anh cũng tổ chức nhiều chương trình, workshop có nghĩa có thể kể đến như buổi chia sẻ về: Giá trị lịch sử, gia phả trong kinh tế và biểu tượng yêu nước vào tháng 9.2025 vừa rồi. 

Phan Kim Hùng tích cực tham gia các hoạt động về văn hóa và dòng họ - Ảnh: NVCC

Hiện nay, Phan Kim Hùng đang giữ vai trò Phó Chủ nhiệm Câu lạc bộ Gia phả trẻ TP.HCM. Bên cạnh đó, anh là chuyên viên gia phả tại Trung tâm Nghiên cứu và Thực hành Gia phả, trực tiếp tham gia nhiều dự án sưu tầm, biên soạn và bảo tồn tư liệu gia phả trên cả nước. Trước đó, anh từng đảm nhiệm vị trí trưởng phòng Nghiên cứu Lịch sử Việt Nam tại Công ty Cổ phần Sáng Kiến Hưng Gia và là trưởng dự án “Tộc hiệu” thuộc Công ty Cổ phần Tập đoàn Hành Trình Kim Cương (DJC). 

Nhìn lại hành trình đã qua, dễ thấy rằng mỗi công trình, mỗi trang viết của Phan Kim Hùng đều xuất phát từ một niềm tin rất giản dị rằng “hiểu về tổ tiên là cách tốt nhất để hiểu chính mình”. Anh không chỉ nghiên cứu để lưu giữ quá khứ, mà còn đang từng bước làm mới cách người trẻ tiếp cận với di sản dòng họ, biến những cuốn gia phả cũ kỹ trở thành câu chuyện sống động về cội nguồn, văn hóa và niềm tự hào dân tộc.

Phan Kim Hùng - sinh viên Khoa Lịch sử, Trường ĐH KHXH&NV TP.HCM, trong chương trình Thời sự HTV9 - Ảnh NVCC

Từ nền tảng học thuật vững chắc và kinh nghiệm thực tiễn phong phú, Phan Kim Hùng đang từng ngày lan tỏa niềm đam mê ấy đến cộng đồng, đặc biệt là thế hệ trẻ những người sẽ tiếp bước trong hành trình “gọi tên tổ tiên” của dân tộc. Và khi được hỏi về tương lai, anh không nói bằng những con số hay danh vị, mà bằng một tầm nhìn rất rõ ràng và bền bỉ: “Tôi tin rằng gia phả học sẽ không chỉ là một ngành nghiên cứu, mà còn là cầu nối giúp con người hiện đại tìm lại gốc rễ và bản sắc của chính mình”.

Tầm nhìn tương lai về Gia phả học của Phan Kim Hùng

Theo quan điểm của anh, gia phả học đã hình thành từ rất lâu đời. Nếu nhìn lại cội nguồn, ta có thể thấy những mầm mống đầu tiên của ngành này ở Việt Nam đã xuất hiện từ thời Hùng Vương, khi con người bắt đầu quan tâm đến huyết thống, nguồn gốc và truyền lại các truyền thuyết, ngọc phả về tổ tiên. Đến thời kỳ phong kiến độc lập, gia phả học dần được định hình rõ nét hơn, được các triều đại và dòng họ chú trọng, rồi từng bước hoàn thiện và phát triển qua nhiều giai đoạn lịch sử.

Tuy nhiên, cho đến ngày nay, với nhiều người, gia phả học vẫn còn là một lĩnh vực khá mới mẻ so với các ngành khoa học xã hội khác. Dẫu vậy, anh nhận thấy xã hội hiện đại đang ngày càng quan tâm hơn đến văn hóa gia đình, dòng họ và cội nguồn dân tộc. Điều đó mở ra một cơ hội lớn cho sự phát triển của ngành này.

“Gia phả học trong tương lai sẽ trở thành một lĩnh vực có tính ứng dụng cao, không chỉ mang giá trị khoa học, văn hóa mà còn có ý nghĩa thực tiễn sâu sắc trong đời sống xã hội”, anh khẳng định.

Trong bối cảnh hiện đại hóa và chuyển đổi số, nhiều cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp đã bắt đầu quan tâm và ứng dụng công nghệ vào việc nghiên cứu, lưu trữ và số hóa gia phả. Theo anh, trong khoảng 10 đến 20 năm tới, gia phả học sẽ bước vào thời kỳ bùng nổ tại Việt Nam khi con người ngày càng nhận thức sâu sắc hơn về giá trị của cội nguồn, của tổ tiên và mối liên kết thiêng liêng giữa các thế hệ trong cùng một dòng họ.

Tag: gia phả Việt