Năm 2017, Choi Soyeon, người bảo quản giấy tại Trung tâm Nghệ thuật Yale, Anh, nhận được bức thư ba trang viết vào năm 1753 của nhà nông nghiệp nổi tiếng người Mỹ Eliza Pinckney. Các nét chữ trên bức thư rất tao nhã, khi quan sát gần, cô tưởng như có thể thấy chúng đang nhảy múa.

Tuy nhiên, khi kiểm tra kỹ hơn qua kính lúp, Choi nhận thấy xung quanh những chữ cái xuất hiện các vết rách nhỏ và nhiều lỗ nứt lởm chởm.

Giấy xuống cấp vì nhiều lý do: Nấm mốc, độ ẩm, nhiệt độ, ánh sáng và không khí ô nhiễm. Bức thư của Pinckney cũng như nhiều tác phẩm phương Tây trước thế kỷ 20, đều bị hiện tượng ăn mòn mực muối sắt nghiêm trọng.

Nhiệm vụ của những người bảo quản giấy hơn 20 năm như Choi là bảo vệ các tài liệu lịch sử này khỏi quá trình bị ăn mòn do những tác nhân bên trong lẫn bên ngoài gây ra.

Quá trình làm ra loại giấy mỏng nhất thế giới

Xưởng làm giấy Hidaka Washi nổi tiếng ở Nhật Bản là nơi duy nhất đang tạo ra những tờ giấy mỏng nhất thế giới với tên gọi washi (wa: Nhật Bản và shi: giấy). Những tờ giấy washi truyền thống của Nhật Bản còn tên gọi khác là "tengujo joshi".

Trong phóng sự của kênh Great Big Story mô tả, xưởng giấy này có thể tạo ra được những tờ giấy mỏng như da người với phương pháp đã được lưu truyền từ hàng ngàn năm.

Công ty Hidaka Washi tiền thân là Liên minh giấy xuất khẩu tengujo, ban đầu là một xưởng nhỏ đặt tại Kusaka, tỉnh Kochi, Nhật Bản vào năm 1949. Xưởng lúc đó chỉ có 10 thợ thủ công làm giấy và hầu hết là người trong một gia đình.

Sản phẩm giấy làm bằng tay của công ty lúc đó được xuất khẩu phục vụ làm giấy cho máy đánh chữ. Cho đến nay, Hidaka Washi vẫn duy trì kỹ thuật làm giấy thủ công tryền thống nhưng có đôi chút cải tiến và áp dụng công nghệ mới nhất.

Giấy trang trí làm từ loại giấy washi.

Hidaka Washi sử dụng khá nhiều loại vật liệu khác nhau để chế tạo giấy. Giấy washi được hình thành từ nguyên liệu là vỏ của một trong của ba loại cây bản địa:

- Kozo (giấy từ cây dâu tằm): được tương truyền là loại nguyên liệu tượng trưng cho phái mạnh, người bảo vệ, dày dặn và mạnh mẽ. Những thớ gỗ là phần được sử dụng nhiều nhất, là phần cứng cáp nhất. Được trồng thành từng vụ và tái trồng trọt hàng năm, vì thế không bao giờ hết dâu tằm để làm giấy trong quá trình sản xuất.

- Mitsumata: được coi là tượng trưng cho phái yếu, thanh nhã, tinh tế, mềm mại và nhũn nhặn. Để trồng được mitsumata cần nhiều thời gian hơn vì thế loại giấy này cũng đắt tiền hơn. Loại cây này cũng được trồng thành mùa vụ.

- Gampi: là loại cây ra đời sớm nhất và đẹp nhất, dành riêng cho người giàu có, cao quý và trường thọ. Nó có vẻ óng ánh tự nhiên, tinh xảo, được dát thành những mảnh mỏng dính dùng để bảo quản sách và trong kỹ thuật khắc axit. Gampi là một thành phẩm có cấu trúc tự nhiên giúp mực không bị lem khi viết hay vẽ lên.

Trong đó xưởng Hidaka Washi sử dụng chủ yếu vỏ cây dâu tằm để sản xuất giấy siêu mỏng. Tuy nhiên do dựa vào nguyên liệu tự nhiên nên quy trình làm giấy washi ngày xưa thường mang tính mùa vụ. Mùa đông được coi là mùa làm giấy tốt nhất.

Đặc tính của giấy washi là ấm áp, mỏng, mềm mại nhưng sờ lại khá cứng cáp vì các sợi gỗ được kéo dài, nghiền giã và kéo căng thay vì chặt nhỏ. Ứng dụng của giấy washi có rất nhiều bao gồm in ấn, cắt dán, màn che đèn thắp, cửa chớp, thiệp cưới, bìa lót sách, làm diều thậm chí dùng cho nghệ thuật gấp giấy origami,…

Cách làm loại giấy này cũng khá kỳ công và đòi hỏi mất nhiều công đoạn từ lựa chọn nguyên liệu, kiểm tra và sửa các sai sót kịp thời.

Tenjugo được làm từ sợi kozo – loại sợi có nguồn gốc từ cây dâu tằm. Trước khi đưa vào sơ chế và sản xuất, kozo được bó lại thành từng bó.

Đầu tiên, người ta làm sạch kozo, loại bỏ những bụi bẩn và chất dơ hoặc những phần kozo không đạt yêu cầu.

Sau đó, kozo được mang đi “luộc”. Quá trình này giúp tách những chất không cần thiết ra khỏi kozo, phần còn lại mới được sử dụng để làm giấy.

Sợi giấy sau đó sẽ được tiếp tục được trộn với nước và hồ và trải lên khay trước khi được ép thành các tấm giấy siêu mỏng.

Người thợ dùng các cây tre để trộn giấy với hồ.

Kazo đã luộc sẽ được rửa lại bằng nước một lần nữa. Quá trình này giúp loại bỏ nốt những vết xước hoặc những tạp chất còn sót lại trên kozo. Mặc dù hiện giờ quá trình sản xuất đã được công nghiệp hóa, nhưng bước loại bỏ tạp chất vẫn được xử lý bằng tay. Bước xử lý này tốn khoảng vài ngày để hoàn tất, có tất cả 5 giai đoạn ở bước này và mỗi giai đoạn yêu cầu mỗi người khác nhau.

Tiếp theo chính là bước tách kozo và “ướp” nó với hỗn hợp neri – loại hỗn hợp có chiết xuất từ cây hoa sunset hibiscus (một loại hoa thuộc họ dâm bụt) để tạo ra một hỗn hợp mới. Neri có tác dụng làm hỗn hợp trở nên đặc hơn.

Khi hỗn hợp đã đạt tới độ đặc như yêu cầu, nó đã sẵn sàng được đưa vào máy làm giấy. Thiết bị này sẽ liên tục đảo hỗn hợp đều đặn từ sau ra trước để chúng quyện đều vào nhau (trước đây, ở bước này, các công nhân cũng thực hiện với quy trình tương tự nhưng bằng tay).

Những miếng giấy mỏng sau khi thành hình sẽ được đóng lại thành từng cuộn. Thành phẩm ở bước này đã trở nên gần như trong suốt. Tenjugo có độ dày chỉ 0.02mm, cũng chính là độ dày của sợi kozo. Độ dày này còn mỏng hơn cả độ dày của da người, và đây chính là thành tựu mà không một xưởng sản xuất nào khác có thể đạt được.

Sứ mệnh của loài giấy mỏng nhất thế giới

Tengujojo có thể mỏng đến mức đôi khi còn không thể sử dụng để trang trí dù chỉ tác động vô cùng nhẹ nhàng. Với vẻ ngoài mỏng như cánh chuồn chuồn, nó chỉ được sử dụng với mục đích duy nhất: Bảo vệ giấy.

Với độ mỏng cực kỳ tinh tế này, ông Choi Soyeon đánh giá rằng Tenjugo chính là loại giấy quý đối với ngành bảo tồn giấy. Tenjugo có thể được dùng để hồi phục cho các mảng giấy bị hỏng của những loại tài liệu, văn kiện cổ, hoặc thậm chí có thể giúp gia cố lại toàn bộ trang giấy.

Các tác phẩm tạo tác cổ chính nhờ sự mỏng manh này của tengujojo mà có thể được bảo quản dưới sự ảnh hưởng của nhiều yếu tố tác động.

Để sửa chữa những văn thư cổ là việc làm khá rủi ro, do các tác động vật lý và hóa học lâu dài lên bề mặt giấy thường không giống nhau. “Công tác lâu trong lĩnh vực này, tôi cảm thấy bản thân nên tác động ít nhất có thể”, ông Choi cho biết.

Vì vậy, vật liệu cần gia cố càng lâu đời, đòi hỏi vật liệu sửa chữa càng mỏng càng tốt.

Theo ông Choi, tengujojo là “bánh mì và bơ trong nghệ thuật bảo tồn giấy” và là “cách nhẹ nhàng nhất để bảo vệ mọi thứ”. tengujojo đôi khi được sử dụng để sửa chữa những văn thư bị ăn mòn, thậm chí còn được dùng để bảo vệ các tờ bản thảo đã quá cũ kĩ khỏi mối mọt và xuống cấp.

Ngoài ra, theo truyền thống, ở tỉnh Kochi và Gifu, tengujojo được làm hoàn toàn thủ công hơn 1000 năm nay. Nó được sử dụng để viết, vẽ và chế tác các tác phẩm nghệ thuật trong những nghi lễ và cả trong cuộc sống thường nhật.

Ở Nhật Bản và nhiều nơi trên khắp thế giới, tengujojo được sử dụng để sản xuất màn che cửa kéo, kimono và giấy lụa.

Khoảng sáu năm trước, ông Chinzei được cục Lưu trữ Quốc gia Nhật Bản yêu cầu phát triển loại tengujojo chỉ nặng 1,6gram mỗi met. Chúng cần phải mỏng và nhẹ hơn bất kỳ loại giấy nào trên thế giới lúc bấy giờ. Mất hai năm để thử nghiệm và thay đổi quy trình, cuối cùng Chinzei cũng đã thành công.

Loại tengujojo mỏng nhất thế giới này có đường kính giống như một sợi kozo: 0,02 milimet. Thậm chí, chúng còn mỏng hơn cả da người và không công ty nào có thể sao chép kĩ thuật tạo ra nó.

Hiện tại, tengujojo mỏng nhất thế giới đang được bán cho các bảo tàng ở khắp nơi mục đích bảo vệ giấy như Thư viện Quốc hội Mỹ, bảo tàng Louvre, bảo tàng Anh và Trung tâm Nghệ thuật nước Anh của Đại học Yale.

(Theo Wonderful Engineering)

Tag: Giấy tengujo giấy washi loại giấy mỏng nhất thế giới giấy Nhật Bản