Văn hóa hát cải lương 

Cải lương là một loại hình kịch hát độc đáo của Việt Nam, ra đời ở miền Nam và phát triển dựa trên nền tảng của nhạc Đờn ca tài tử và dân ca Nam Bộ. Loại hình này là sự kết hợp hài hòa của nhiều yếu tố như âm nhạc, ca hát, diễn xuất, vũ đạo... tạo nên những vở diễn giàu cảm xúc, phản ánh sâu sắc đời sống xã hội.

Nghệ thuật hát cải lương - nét văn hóa đặc sắc, độc đáo của dân tộc (Hình ảnh: Internet)

Cải lương là một trong những loại hình nghệ thuật truyền thống tiêu biểu, đóng vai trò quan trọng trong việc tạo nên sự phong phú, đa dạng cho nền văn hóa nước nhà.

Trải qua hơn 100 năm tồn tại và phát triển, với nhiều cung bậc thăng trầm của lịch sử, cải lương vẫn giữ được sức sống mạnh mẽ và bản sắc riêng, bền bỉ len lỏi vào đời sống của người dân Việt qua từng thế hệ.

Thập niên 1960 được xem là thời kỳ hoàng kim của nghệ thuật cải lương, với hàng chục rạp luôn "cháy vé" mỗi đêm. Cải lương trở thành món ăn tinh thần không thể thiếu trong đời sống của người dân Nam Bộ lúc bấy giờ. Các nghệ sĩ kỳ cựu từ thời sơ khai đến giai đoạn phát triển rực rỡ như NSƯT Thanh Nga, NSND Lệ Thủy, NSND Minh Vương, NSƯT Minh Phụng… đã làm nên những buổi biểu diễn hấp dẫn, thu hút hàng ngàn khán giả đến xem, góp phần đưa cải lương đến gần hơn với công chúng, được đông đảo người dân yêu thích và đón nhận.

Một phân cảnh trong vở tuồng "Câu thơ yên ngựa" của tác giả Hoàng Yến (Hình ảnh: Internet)

Những đoạn trích cải lương tiêu biểu như: "Đời cô Lựu" (Tác giả: Trần Hữu Trang), "Giọt máu quân vương" (Tác giả: NSND Viễn Châu), "Câu thơ yên ngựa" (Tác giả: Hoàng Yến), "Nhuỵ Kiều tướng quân" (Tác giả: Hoàng Anh Chi), "Tướng cướp Bạch Hải Đường" (Tác giả: Nguyễn Huỳnh)… là những vở kịch kinh điển, vô cùng nổi tiếng được hầu hết mọi người biết đến. Những âm thanh mộc mạc, gần gũi vang lên ở khắp mọi nơi, thậm chí được mọi người thuộc nằm lòng, đi đâu cũng ngân nga là minh chứng rõ nét cho thấy được sự thành công xuất sắc của bộ môn nghệ thuật này, in đậm dấu ấn trong tiềm thức mỗi người Việt. 

Những tác phẩm ý nghĩa ấy thu hút người xem không chỉ bởi giai điệu trữ tình lôi cuốn, âm điệu luyến láy ngọt ngào, dễ nghe, mà còn bởi những giá trị nhân văn sâu sắc. Đó là những câu chuyện giàu tính xã hội, gắn liền với đời sống tinh thần của con người, mang đậm tính giáo dục, đề cao các đức tính như hiếu, trung, tín, lễ, nghĩa, và truyền tải những bài học, triết lý hướng con người đến chân - thiện - mỹ.

Nghệ thuật cải lương đối diện với nhiều khó khăn, thách thức

Đầu những năm 1990, với sự bùng nổ của làn sóng băng video, phim nhựa và truyền hình khiến cải lương mất dần đi thế thượng phong. Sự dịch chuyển trong nhu cầu và thị hiếu của người xem cũng dần dần thay đổi.

Nhiều loại hình nghệ thuật giải trí nghe nhìn, game show, Internet phát triển mạnh mẽ và phổ biến rộng rãi khiến các sân khấu kịch, cải lương truyền thống rơi vào cảnh khốn đốn. Các buổi biểu diễn không còn “cháy vé” như trước, các sàn diễn thoái trào, khán giả thưa vắng, kịch bản và nguồn nhân lực thiếu hụt trầm trọng, nhiều nghệ sĩ cải lương không thể bám trụ với nghề. Điều đó đặt ra nhiều khó khăn, thách thức với vô vàn trăn trở: “Liệu môn nghệ thuật này có bị phai mờ và lãng quên theo dòng thời gian?”

Nỗ lực bảo tồn, giữ gìn và phát triển văn hóa nghệ thuật hát cải lương

Văn hóa hát cải lương là một bộ môn nghệ thuật giàu tính truyền thống, mang đậm nét đặc sắc của văn hóa dân tộc ta, hội tụ nhiều yếu tố nghệ thuật, mang giá trị nhân sinh cao. Mặc dù gặp nhiều khó khăn nhưng cải lương vẫn tồn tại bền bỉ như một dòng chảy trong đời sống đô thị, giữ vị trí quan trọng trong văn hóa Việt Nam.

Nhiều nghệ sĩ tài năng cùng làm nên thành công cho các tác phẩm cải lương kinh điển (Hình ảnh: Internet)

Với niềm tin và lòng yêu nghề, nhiều nghệ sĩ gạo cội vẫn đang “giữ lửa” và “truyền lửa”, ngày đêm miệt mài làm việc, cống hiến bằng cả nhiệt huyết và thanh xuân để vực dậy loại hình nghệ thuật đặc sắc này. Họ mong muốn đưa cải lương trở lại gần hơn với công chúng, để bộ môn này sống mãi trong lòng giới mộ điệu.

Tín hiệu đáng mừng là ngày nay cũng có rất nhiều các chương trình, các lễ hội, các cuộc thi được diễn ra hàng năm được đông đảo dư luận quan tâm, hưởng ứng rầm rộ như cuộc thi "Tài năng diễn viên Cải lương Toàn quốc", chương trình "Vầng trăng cổ nhạc", "Chuông vàng vọng cổ", "Ngân mãi chuông vàng", "Sân khấu cải lương"... Không chỉ là sân chơi nghệ thuật, những chương trình này còn góp phần đề cao giá trị và tôn vinh vai trò của nghệ thuật cải lương trong đời sống văn hóa hiện đại.

Bên cạnh đó, các chương trình còn tạo ra sức lan tỏa tích cực, khơi dậy niềm đam mê của giới trẻ đối với nghệ thuật truyền thống. Ngày càng có nhiều bạn trẻ tham gia vào quá trình phục dựng và sáng tạo các sản phẩm cải lương mang hơi thở đương đại. Họ kết hợp cải lương với âm nhạc hiện đại, nghệ thuật thị giác, truyện tranh, hình vẽ... để kể lại những câu chuyện xưa bằng một góc nhìn mới mẻ và sáng tạo. Đây chính là minh chứng rõ nét cho tinh thần kế thừa, phát huy và tiếp nối của thế hệ trẻ trong công cuộc bảo tồn di sản nghệ thuật dân tộc.

Trên thực tế, nhiều bạn trẻ đã và đang nỗ lực sáng tạo những sản phẩm nghệ thuật truyền thống dựa trên giá trị cốt lõi, kết hợp hài hòa giữa cổ điển và hiện đại, tạo ra những tác phẩm độc đáo, mới lạ, thu hút sự quan tâm của công chúng trong nước lẫn quốc tế. Việc kể lại câu chuyện cải lương bằng tranh vẽ, hoạt họa, sân khấu kết hợp công nghệ… cho thấy sự hưởng ứng đầy nhiệt huyết của giới trẻ với những giá trị nghệ thuật của cha ông. Đồng thời, đây cũng là tín hiệu tích cực về sự tiếp nối và phát triển bền vững của cải lương trong đời sống nghệ thuật đương đại.

Tuy nhiên, để cải lương tiếp tục tồn tại và phát triển mạnh mẽ, cần có sự quan tâm, đầu tư và hỗ trợ đồng bộ từ chính quyền trung ương, địa phương, các cơ quan chức năng cũng như sự chung tay của cộng đồng. Các hoạt động như tuyên truyền, đào tạo nghệ sĩ trẻ, hỗ trợ sân khấu, tổ chức biểu diễn cần được triển khai rộng rãi và có chiến lược lâu dài, giúp nghệ thuật cải lương lan tỏa mạnh mẽ và góp phần làm phong phú thêm bản sắc văn hóa dân tộc.

Trong dòng chảy lịch sử văn hóa Việt Nam, nghệ thuật cải lương là một viên ngọc quý, là kết tinh của sáng tạo nghệ thuật và niềm tự hào dân tộc. Vì vậy, mỗi người chúng ta đều có trách nhiệm giữ gìn và phát huy giá trị của loại hình nghệ thuật đặc sắc này, để cải lương không chỉ sống mãi trong lòng công chúng hôm nay mà còn tiếp tục phát triển bền vững trong tương lai.

Tag: