Duyên Dáng Việt Nam

An yên với nghệ thuật cắm hoa Ikebana Nhật Bản

Đoàn Tùng • 18-07-2020 • Lượt xem: 4307
An yên với nghệ thuật cắm hoa Ikebana Nhật Bản

Có lẽ môn nghệ thuật cắm hoa Ikebana không còn xa lạ với nhiều độc giả toàn thế giới, khi văn hóa truyền thống đậm đà bản sắc dân tộc của Nhật Bản đã được lan truyền và yêu thích khắp năm châu.

Với những ai chưa biết, những tác phẩm cắm hoa Ikebana thoạt nhìn chỉ như vài bông hoa và cành cây được cắm tùy ý trong một chiếc bát. Nhưng một khi tìm hiểu, chúng ta chắc chắn sẽ cảm thấy trân trọng từng dụng ý trong cách lựa chọn từng loại hoa, lá, cành và cách chúng được sắp xếp thành một tổng thể. Và nếu được tham dự một trong những khóa học Ikebana đang thịnh hành ở khắp nơi trên thế giới, bạn sẽ còn có cơ hội trải nghiệm những giây phút an bình và tĩnh tâm của yếu tố thiền trong nghệ thuật Ikebana.

Một tác phẩm Ikebana. Nguồn: Wikipedia

Từ Ikebana trong tiếng Nhật có ý nghĩa khá đơn giản, với chữ ‘Ike” nghĩa là “sắp xếp” hoặc “sống động” và chữ “bana” nghĩa là “hoa”. Ikebana cũng có khi được hiểu là có liên quan đến từ “kado” hay “theo cách của loài hoa”. Nhưng cả hai cách hiểu này chưa thực sự diễn tả được hết ý nghĩa của môn nghệ thuật cắm hoa Ikebana.

Để cảm nhận được vẻ đẹp và ý nghĩa của nghệ thuật cắm hoa Ikebana, bạn cần đưa mình vào khung cảnh lịch sử của năm 1403, thời điểm ra đời của nghệ thuật cắm hoa Ikebana tại Nhật Bản. Hãy tưởng tượng mình đang đứng trước một ngôi đền Nhật thuộc phái Thiền Tông tọa lạc bên cạnh mặt hồ phẳng lặng. Bốn phía xung quanh đền chỉ có những cây thông nghiêng ngả, cành lá xanh rì rậm rạp. Và giống như những thước phim du lịch tuyệt đẹp về cảnh sắc Nhật Bản, những cánh hoa anh đào trắng và hồng rộ nở trong sắc xuân phủ đầy bầu trời và nhẹ nhàng rơi trong gió. Khung cảnh thật hoang vắng, yên tịnh và thanh bình, cảm giác như bạn chỉ còn lại một mình giữa thiên nhiên.

Đền Kinkakuji tại Kyoto, một trong những ngôi Đền Phật Giáo tại Nhật Bản, nơi được cho là xuất phát điểm của nghệ thuật Ikebana. Nguồn: Enchantingtravels

Ngôi đền kiến trúc Nhật đặc trưng với bốn mặt vuông và ba tầng cao, với phần mái vòm cong hướng lên trên, tỏa ra bốn phía xung quanh tạo thành mái hiên cho lối đi men quanh đền. Một màu vàng óng bao phủ hai tầng trên của ngôi đền biến nó thành điểm nhấn cho nó trong bức tranh khung cảnh thiên nhiên tuyệt đẹp xung quanh. Hãy để hồn mình chìm đắm trong an yên khi tưởng tượng bạn đang bước đi xung quanh đền rồi từ từ tiến đến trước cửa. Bước vào trong và bạn sẽ chìm trong ánh sáng tự nhiên len mình qua những ô cửa sổ vuông bằng giấy đặc trưng của kiến trúc Nhật Bản. Bên dưới mái Đền là một không gian hoàn toàn trống, nơi mọi sự tập trung đều hướng về Ban thờ tôn kính giữa Đền.

Trong sự tĩnh mịch đến nỗi có thể nghe thấy hơi thở đều đều thanh thản của chính mình, bạn chìm mình trong vẻ đẹp của những gì được sắp đặt trên ban thờ tam cấp trước mặt. Sự sắp đặt tối giản nhưng nổi bật đến bất ngờ. Bậc trên cùng là một tượng Phật bằng đá đen được trạm trổ công phu, hai bậc dưới là bốn bát hoa được xếp đặt khác nhau, mỗi sự xếp đặt vừa lan tỏa ấn tượng vừa như muốn thách thức luật cân bằng. Những cành hoa không được cắm thẳng mà nghiêng mình trong tư thế nằm ngang với một số bông hoa có vẻ gục xuống mặt bàn hơn là lên trên. Như thế, những tác phẩm Ikebana đầu tiên đã được làm ra để dâng lên Đức Phật thiêng liêng.

Một tác phẩm Ikebana. Nguồn: Pinterest.

Giờ thì có lẽ bạn đã phần nào bước vào thế giới bao quanh Ikebana, một thế giới của sự thanh bình, tĩnh mịch và an yên của Phật Giáo. Mặc dù nghệ thuật Ikebana hiện đại đã phần nào bước ra khỏi thế giới Phật giáo để đến gần với người yêu hoa, xuất phát điểm từ những ngôi Đền Phật giáo Nhật Bản của nó vẫn thấm nhuần trong từng quy tắc về cách sắp đặt và dụng ý đằng sau nó.

Trong những không gian kiến trúc tối giản của đất nước mặt trời mọc, nơi sảnh thờ rộng lớn hay những căn phòng nhỏ bé ấm áp, một bình hoa Ikebana vẫn sẽ gây ấn tượng cho bạn bởi những mảng màu hài hòa nhưng luôn có điểm nhấn ấn tượng. Đó có thể là những bông hoa tuy-lip màu tím đậm được cắm bên cạnh những nụ hoa đỏ rực rỡ hay những mảng lớn nhuộm sắc hồng của hoa súng. Để cân bằng với những mảng màu nóng thường sẽ là những cành khô khúc khuỷu, cũng có thể là những nhánh thông lá kim uốn lượn duyên dáng xung quanh và dường như là điểm tựa cho toàn bộ bố cục. Cách sử dụng hoa cỏ và sắp xếp trong Ikebana cần thể hiện được ý nghĩa của bốn mùa, của hiện tại, quá khứ hay tương lai.

Ngắm nhìn và chìm đắm trong vẻ đẹp của những bình hoa Ikebana, bạn có thể cảm thấy vui tươi, an yên, suy tư về quá khứ, tương lai hay chỉ đơn giản là trân trọng vẻ đẹp của thực tại, của sức sống. Vì mỗi tác phẩm Ikebana được sắp đặt để truyền tải một câu chuyện của riêng mình, bạn có thể sẽ mất hàng giờ để tìm cách sắp đặt hoa, lá và cành khô sao cho nó thể hiện được câu chuyện của bạn. Bạn cũng có thể sẽ mất chừng ấy thời gian để khám phá câu chuyện đằng sau một tác phẩm.

Một lớp học Ikebana tại Nhật. Nguồn: Pinterest

Và trong thời gian sắp đặt, ngắm nhìn và suy tư ấy, bạn chắc chắn sẽ cảm thấy thư thái, nhẹ nhõm và bình yên trong thế giới tâm tưởng của chính mình. Và như vậy, bạn đã vô thức thực hành một bài thiền cơ bản của Đạo Phật: phương pháp thiền chánh niệm, cho phép bản thân tập trung vào giây phút hiện tại, gạt bỏ mọi phiền muộn lo lắng để chìm đắm trong sự điềm tĩnh và thanh bình của tâm trí và cơ thể mình. Đó là sự tập trung vào những gì ngay tại đây, ngay lúc này để cảm nhận mình đang hít thở, đang ngắm nhìn, đang sống.

Ngày ngay, những khóa học Ikebana có thể được dễ dàng tiếp cận bởi mọi người yêu hoa và yêu thiền trên khắp thế giới. Ngay tại Việt Nam, bạn cũng có thể tìm hiểu thêm về nghệ thuật này qua những khóa học cắm hoa theo trường phái Ikebana cơ bản tại cả Hà Nội và Sài Gòn, được giới thiệu bởi một số giáo viên đã từng học Ikebana tại Nhật Bản. Ngoài ra, để tìm hiểu thêm và chia sẻ niềm yêu thích với môn nghệ thuật này với những người cùng sở thích, bạn có thể giam gia Hội yêu Ikebana nghệ thuật cắm hoa Nhật Bản trên mạng xã hội Facebook.