Mỗi bé khi tới tuổi dậy thì sẽ có những thời điểm khác nhau. Có bé dậy thì sớm có bé lại muộn hơn. Nhưng cha mẹ nên đặc biệt lưu ý giai đoạn phát triển này của con. Nhiều người băn khoăn, có nên đưa con đi khám khi tới tuổi dậy thì?
Bệnh dậy thì sớm ở trẻ là bệnh xuất hiện ở trẻ em gái trước 8 tuổi, bé trai 9 tuổi.
Bệnh chia làm hai loại: Bệnh dậy thì sớm ngoại biên và dậy thì sớm trung ương.
Dậy thì sớm ngoại biên có nghĩa trẻ chưa có sự hoạt động của trục dưới đối-tuyến yên-tuyến sinh dục, trong khi tuyến sinh dục tiết nhiều hormone, tuổi xương tăng cao.
Dậy thì sớm trung ương có sự kích hoạt của trục vùng dưới đồi-tuyến yên-tuyến sinh dục, gây tăng tiết hormone hướng sinh dục của tuyến yến, làm hormone sinh dục tiết ra nhiều từ tuyến sinh dục, tuổi xương cũng tăng.
Nguyên nhân của dậy thì sớm ngoại biên, hay gặp nhất đó là u buồng trứng, u tinh hoàn, các bệnh lý về tuyến thượng thận như tăng sản thượng thận bẩm sinh, một số bệnh lý di truyền đặc biệt. Còn trường hợp dậy thì sớm trung ương ở nam giới, 40 – 50% do u não, tổn thương não gây ra. Ở nữ bị dậy thì sớm trung ương, u não, tổn thương não chiếm khoảng 10% trong các trường hợp. Còn lại 90 % trường hợp nữ bị dậy thì sớm trung ương là không tìm thấy căn nguyên, kể cả khi làm các xét nghiệm nữ chụp cộng hưởng từ sọ não, chụp cắt lớp sọ não cũng không thấy bất thường.
Những bé dậy thì sớm thường lùn hơn những đứa trẻ bình thường sau này, bởi vì khi trẻ bị dậy thì sớm, hormone sinh dục được tiết ra nhiều làm cho đóng tuổi xương mạnh mẽ.
Ví dụ, nếu đứa trẻ tuổi thực là 6 tuổi, mà tuổi xương 9 tuổi, trông cao hơn so các bạn cùng tuổi nhưng tuổi xương thực ra lại già hơn các bạn 3 năm. Do đó, trẻ bị dậy thì sớm này sẽ có ít cơ hội cao hơn so với các bạn bình thường, còn tới 3 năm phát triển chiều cao sau này.
Trẻ gái bị dậy thì sớm sẽ thấp hơn 12 cm, trẻ trai thấp hơn 20cm so với bạn cùng lứa khi trưởng thành.
Khi bé gái dưới 8 tuổi có biểu hiện đặc thù như sinh dục phụ phát triển nhanh (tuyến vú to, có lông mu, có kinh nguyệt…), bé trai dưới 9 tuổi xuất hiện giọng nói ồm, ria mép, dương vật (có thể cả tinh hoàn) phát triển, có lông mu, cần cho trẻ đến các cơ sở y tế để kiểm tra.
Nhiều người cho rằng dậy thì sớm do chế độ ăn uống. Hiện nay chưa rõ nguyên nhân này thực sự ra sao nhưng yếu tố trẻ thừa cân béo phì gây dậy thì sớm thì có.
Chính vì thế, cha mẹ nên kiểm soát cân nặng của con để tránh dậy thì sớm. Còn trường hợp do các bệnh như u não, tăng sản thượng thận thì cần chú ý dấu hiệu để đưa trẻ đi điều trị sớm nhất.