Duyên Dáng Việt Nam

Tết cổ truyền và những giá trị văn hóa lâu đời, đậm nét nhân văn

Dã Quỳ • 28-12-2017 • Lượt xem: 9194
Tết cổ truyền và những giá trị văn hóa lâu đời, đậm nét nhân văn

Tết cổ truyền được diễn ra vào đầu tháng giêng âm lịch và từ xưa đến nay được coi là một dịp lễ lớn của dân tộc. Nó là điểm giao thời giữa năm cũ và năm mới, giữa mùa nọ qua mùa kia và là thời gian để con người ta cùng ngồi lại sau một năm cố gắng, tất bật. Ở mỗi quốc gia thì Tết cổ truyền lại có ý nghĩa khác nhau và ở Việt Nam cũng vậy. Tết cổ truyền thể hiện những giá trị văn hóa lâu đời và mang một tầm ý nghĩa nhân văn to lớn.

1. Thể hiện sự giao cảm giữa trời đất, giữa con người với thần linh

Xuân, Hạ, Thu. Đông là bốn mùa đặc trưng tại Việt Nam với những tính chất rõ rệt:

Mùa xuân: mùa của sự sống, của sự đâm chồi nảy lộc, của một vụ mùa mới.

Mùa hạ: mùa của thu hoạch với những bông lúa vàng ươm thấm đậm tình quê.

Mùa thu: mùa lá rụng với những điều nhẹ nhàng và êm ái.

Mùa đông: mùa của vạn vật thay lá và ngủ yên.

Chính vì vậy mà với một dân tộc xuất phát từ nền lúa nước, tết chính là sự giao mùa thuận theo tự nhiên và sự vận hành của vũ trụ. Và cũng là lúc mà người ta mong mọi thứ sẽ như chính mùa xuân, luôn đâm chồi nảy lộc.

Bên cạnh đó thì theo tín ngưỡng dân gian truyền từ đời này qua đời khác, tết còn là dịp để người Việt tưởng nhớ đến thần linh cũng như gửi lời cảm ơn đến các vị thần, hoặc ông bà đã mất vì đã luôn giúp đỡ có một năm bình an, mưa thuận gió hòa.

2. Tết Nguyên Đán là ngày đoàn viên của mọi người

Người Việt Nam có tục lệ rằng: “Hàng năm mỗi khi tết đến, xuân về dù bạn ở bất cứ nơi đâu? Bạn đang làm bất cứ nghề gì thì đều mong được về sum họp với gia đình trong ba ngày tết. Về để thăm họ hàng, để khấn vái tổ tiên, để trang hoàng và dọn dẹp nhà cửa, để cùng người thân gửi đến nhau những lời chúc tốt đẹp nhất, những cái ôm ấm áp nhất… “Về quê ăn tết”, đó như là một thói quen của mỗi người con đất Việt. Trở về để đoàn viên với người thân, trở về để hít thở bầu không khi quê nhà, nơi chôn rau cắt rốn, nơi đã có những tháng năm tuổi thơ vô lo, vô nghĩ và trở về để biết mình không hề cô đơn.

Chẳng ai nhớ có từ bao giờ, nhưng từ xa xưa theo quan niệm của người Việt Nam thì ngày Tết đầu xuân là ngày đoàn tụ, đoàn viên của mọi người. Người ta hay nói: “ Mùng một tết cha, mùng hai tết mẹ. mùng ba tết thầy”. Chính vì thế mà tết còn chính là thời gian con người ta ngồi lại với nhau và tạo dựng nên những mối quan hệ uống nước nhớ nguồn, thể hiện tình cảm với gia đình, tình cảm thầy trò, tình bạn, tình làng, nghĩa xóm...

Tết cũng là thời gian con người ta bày tỏ lòng thành với tổ tiên, với những người đã khuất và đó cũng là ngày mà chúng ta đoàn tụ với người đã mất trong gia đình thông qua bữa cơm đêm 30 tết trước thềm giao thừa. 

3. Tết là ngày "làm mới"

Tết là ngày đầu tiên trong năm mới, mọi người có cơ hội ngồi ôn lại việc cũ và “làm mới” mọi việc. Việc làm mới có thể được bắt đầu về hình thức và được làm vào trước tết như: dọn dẹp nhà cửa, sắm đồ mới và trang trí, đi tảo mộ cho những người đã khuất trong gia đình và dọn dẹp lại nơi an nghỉ cho mới hơn.

Từ người lớn cho đến trẻ nhỏ đều tắm rửa và mặc quần áo mới, tinh thần ai cũng thoải mái, tươi vui hơn... Nhiều nơi còn có phong tục rửa mặt mũi chân tay bằng nước đun sôi từ lá thơm vào sáng 3 ngày tết cho cả năm thơm tho, sạch sẽ. Bên cạnh đó, tết cũng là khoảng thời gian mà những mối nợ nần đều được thanh toán trước khi qua năm mới, những muộn phiền, hiềm khích đều gạt bỏ. Bởi trong quan niệm dân gian người Việt tin rằng những ngày Tết vui vẻ đầu năm báo hiệu một năm mới tốt đẹp sẽ tới. Năm cũ đi qua mang theo những điều không may và năm mới đến sẽ bắt đầu một niềm tin, niềm lạc quan mới. Với ý nghĩa này, Tết còn được coi là ngày của lạc quan và hy vọng.

Điều đặc biệt hơn cả là tết đến là lúc mà ai cũng được thêm một tuổi mới. Vì vậy mà câu nói mở miệng khi gặp nhau luôn là mừng nhau thêm tuổi mới, thêm sức khỏe, niềm vui... Con cháu mừng tuổi ông bà sống lâu, mạnh khỏe. Người lớn mừng tuổi trẻ con cho hay ăn chóng lớn, ngoan ngoãn và học giỏi… Những lời chúc những tiếng cười chẳng bao giờ ngớt.
Có thể nói, Tết cổ truyền là một sinh hoạt văn hóa đặc sắc của người Việt, đậm chất nhân văn mà chẳng thể nào kể hết. Chính vì vậy mà chúng ta cần giữ gìn và phát huy để Tết mãi là ngày lễ mang đậm dấu ấn dân tộc nhất của hôm nay và mãi mãi về sau.