Quả phật thủ có tên khoa học là Citrus medica L. var. Sarcodactylis Sw, thuộc họ cam chanh. Do sở hữu hình dáng bên ngoài tựa như nhiều ngón tay chụm lại nên trông giống với bàn tay Phật. Cũng vì vậy mà loại quả này được tin rằng mang ý nghĩa linh thiêng. 

Khi ngửi, quả phật thủ có hương thơm nhẹ dễ chịu do chứa nhiều tinh dầu. Tuy nhiên bên trong lại không có phần ruột thịt hay chứa nước mà chỉ có phần vỏ xốp gần giống như vỏ bưởi. Vị của phật thủ khi ăn vào sẽ cảm nhận được hòa quyện cay, chua và đắng. Hơn nữa lại giàu các loại vitamin như C, E, B1, B6, B12; các khoáng chất như canxi (Ca), kẽm (Zn), selen (Se) cùng các hoạt chất lisnonoid, hesperosid, glucozit… rất tốt cho sức khỏe. Tuy nhiên, người ta không ăn sống loại quả này mà thường phơi khô rồi bào chế thành các vị thuốc chữa trị nhiều chứng bệnh khác nhau như ho, khó thở, hen phế quản nhiều đờm, đau họng, tức ngực, đau liên sườn…

Theo nghiên cứu của các bác sĩ Đông y, quả phật thủ đến giai đoạn vỏ đang có màu xanh hoặc một chút ngả vàng là thích hợp nhất để mang đi làm thuốc. Quả được sơ chế bằng cách cắt lát dọc theo hình bầu dục hoặc elip. Độ dài tầm 6 đến 10cm; chiều rộng tầm 3 - 7cm và dày khoảng 0,2 - 0,4cm. Sau đó đem đi phơi đến khi quăn lại là sử dụng được. Lưu ý nơi bảo quản cần đảm bảo kín, tránh mối mọt, ẩm thấp. 

Nhờ đặc tính ấm, đi vào 3 kinh mạch gồm phổi, lá lách và gan nên phật thủ thường được chỉ định là loại thảo dược tăng cường chức năng gan và điều hoà dạ dày. Tuy nhiên không nên vì vậy mà tự tiện sử dụng. Bởi mỗi người mang cơ địa khác nhau sẽ có cách sử dụng tương ứng riêng, kèm theo đó là liều lượng thích hợp. Dưới đây là một số bài thuốc từ phật thủ mà bạn có thể tham khảo: 

• Trị khó tiêu, chán ăn, nôn ói: 3 - 10gr phật thủ ở dạng thuốc sắc hoặc ngâm rượu uống trong ngày.
• Trị ho long đờm, viêm phế quản: 6gr phật thủ kết hợp 6gr bán hạ chế ở dạng thuốc sắc uống trong ngày. 
• Trị say rượu: 30gr phật thủ hãm lấy nước uống. 
• Trị sốt ho, đau tức ngực: nấu cháo 10 - 15gr phật thủ (lấy nước bỏ bã) với 60 - 80g gạo tẻ.
• Trị viêm loét dạ dày: 10gr phật thủ tươi thái nhỏ hãm lấy nước uống mỗi ngày 1 lần.
• Trị ợ hơi: ướp phật thủ với đường rồi lấy một ít để nhai.
• Trị viêm thị thần kinh, giảm thị lực: hỗn hợp 60gr phật thủ, 15gr cốc tinh thảo sắc lấy nước sau đó pha cùng 3gr chè đã pha sẵn. Uống duy trì mỗi ngày trong vòng 5 - 7 ngày. 
• Trị đau bụng kinh: hỗn hợp 30gr phật thủ tươi, 6gr gừng tươi, 6gr đương quy, 30gr rượu gạo mang đi sắc, uống dần từ từ. 
• Trị khí hư ra nhiều: ninh chính lòng non (0,5 - 1m) cùng 30gr phật thủ rồi ăn duy trì mỗi ngày trong vòng 5 - 7 ngày.

Cần lưu ý không được sử dụng phật thủ cho người thừa hoả, âm hư hay bệnh nhân mắc chứng kiết lỵ thời gian dài gây nên thiếu hụt sinh lực. Bên cạnh đó cũng không lạm dụng quá liều trong ngày. Cẩn thận lựa chọn phật thủ có nguồn gốc rõ ràng, tránh hỏng hóc, nhiễm sâu mọt để phát huy công dụng chữa bệnh được tốt nhất. 

Tag: phật thủ bài thuốc từ phật thủ phật thủ chữa bệnh phật thủ làm thuốc