Tết Trung Thu, diễn ra vào ngày 15 tháng 8 Âm lịch, là dịp lễ quan trọng của hàng triệu người trên khắp Đông Á. Ngày lễ này thay đổi mỗi năm theo lịch Dương, nhưng thường rơi vào lúc trăng tròn. Năm nay, Tết Trung Thu sẽ diễn ra vào ngày 17 tháng 9.
Nhiều hoạt động như ngắm trăng, rước đèn lồng phổ biến ở nhiều nước châu Á. Tuy nhiên, mỗi quốc gia cũng có những truyền thống riêng biệt.
Hãy cùng khám phá cách các nước châu Á đón Tết Trung Thu:
1. Trung Quốc
Truyền thuyết về Hằng Nga và cung trăng từ lâu đã gắn liền với lễ hội Trung Thu ở Trung Quốc.
Theo thần thoại, xưa kia có 10 mặt trời cùng chiếu sáng, khiến Trái Đất nóng bức và khô hạn. Một cung thủ tài ba tên là Hậu Nghệ đã dùng cung tên bắn hạ 9 mặt trời, cứu nhân loại khỏi thảm họa. Để tưởng thưởng công lao, các vị thần ban cho Hậu Nghệ một viên thuốc trường sinh, mà ông giao cho vợ là Hằng Nga giữ. Tuy nhiên, một trong những người theo ông, Bồng Mông, đã cố gắng cướp đi viên thuốc khi Hậu Nghệ vắng nhà. Để ngăn chặn điều, Hằng Nga đã nuốt viên thuốc và trở thành tiên, sau đó bay lên mặt trăng và sống ở đó. Trên mặt trăng, ngoài Hằng Nga còn có một nhân vật khác là Thỏ Ngọc.
Trong văn hóa Trung Quốc, trăng tròn tượng trưng cho sự đoàn tụ gia đình, vì thế Tết Trung Thu là dịp sum vầy. Người ta thường ngắm trăng và thưởng thức bánh trung thu với nhiều loại nhân khác nhau, từ trứng muối, hạt sen truyền thống cho đến những phiên bản hiện đại như kem, trái cây và nhân sữa trứng.
Những món ăn khác thường được thưởng thức trong dịp Tết Trung Thu bao gồm khoai môn (vì trong phương ngữ Trung Quốc, tên gọi của khoai môn có âm giống với “may mắn đến”) và cua lông, một đặc sản theo mùa.
Đèn lồng cũng đóng vai trò quan trọng trong lễ hội. Ngày nay, những chiếc đèn lồng giấy thắp nến truyền thống hiếm khi xuất hiện. Thay vào đó, hầu hết trẻ em đều cầm đèn lồng chạy bằng pin. Gậy phát sáng dùng một lần cũng rất phổ biến, dẫn đến việc các nhà bảo vệ môi trường kêu gọi hạn chế việc sử dụng chúng.
Một số vùng còn có những phong tục đặc biệt trong Tết Trung Thu. Ở tỉnh Chiết Giang, miền đông Trung Quốc, triều cường trên sông Tiền Đường thu hút rất nhiều du khách. Tại tỉnh Hồ Nam, phụ nữ của dân tộc Đồng có phong tục “trộm rau” vì theo truyền thuyết, nữ thần mặt trăng sẽ tưới “cam lộ” lên chúng, và ai ăn sẽ có sức khỏe dồi dào, hạnh phúc trọn vẹn.
2. Hàn Quốc
Người Hàn Quốc tổ chức lễ Chuseok, còn được gọi là Hangawi, vào thời gian này. Đây là một trong những ngày lễ lớn và quan trọng nhất ở Hàn Quốc, cùng với Tết Nguyên Đán (Seollal).
Nhiều người trở về quê để sum họp gia đình và tổ chức nghi lễ tưởng nhớ tổ tiên, gọi là charye. Ngày trước và sau Chuseok cũng là ngày nghỉ lễ ở Hàn Quốc, tạo điều kiện cho mọi người có thời gian đi lại.
Trong những buổi tụ họp lễ hội, người Hàn Quốc thưởng thức songpyeon, một loại bánh gạo hình bán nguyệt với nhân ngọt, cùng các loại trái cây và rau củ theo mùa như hồng và hạt dẻ. Ngoài ra, họ còn tham gia nhiều hoạt động giải trí truyền thống, trong đó có điệu múa cổ ganggangsullae cầu mong một vụ mùa bội thu. Và tất nhiên, khi đêm đến, mọi người ra ngoài để ngắm trăng và tìm kiếm chú thỏ ngọc daltokki. Theo truyền thuyết, chú thỏ này sống trên mặt trăng, bận rộn làm bánh gạo.
3. Nhật Bản
Người Nhật Bản tổ chức lễ Tsukimi, nghĩa là “ngắm trăng”. Giống như người Hàn Quốc, họ cũng tìm kiếm chú thỏ ngọc trên mặt trăng, được gọi là tsuki no usagi trong tiếng Nhật, khi chú thỏ thực hiện nhiệm vụ lễ hội của mình là làm bánh gạo mochi.
Lễ Tsukimi được cho là bắt nguồn từ thời kỳ Nara của Nhật Bản (710-794). Vào thời Heian (794-1185), Tsukimi rất phổ biến trong giới quý tộc. Các buổi tiệc ngắm trăng thường được tổ chức trên thuyền, kèm theo những hoạt động như uống rượu, nghe nhạc và sáng tác thơ ca. Đến thời Edo (1603-1868), truyền thống này đã được lan rộng và phổ biến với mọi tầng lớp trong xã hội.
Theo truyền thống, Tsukimi được tổ chức bằng cách trang trí nhà cửa với cỏ lau, tượng trưng cho một vụ mùa bội thu. Các món ăn trong lễ hội bao gồm tsukimi-dango, loại bánh gạo tròn tượng trưng cho sức khỏe và hạnh phúc, cùng với các sản vật mùa thu như hạt dẻ và bí ngô. Trứng cũng là một món ăn phổ biến, vì hình dáng tròn trịa và màu trắng của trứng được cho là gợi lên hình ảnh của mặt trăng tròn. Ngay cả các thương hiệu thức ăn nhanh cũng tham gia bằng cách thêm trứng vào chiếc burger.
4. Singapore
Khoảng ba phần tư dân số Singapore là người gốc Hoa, vì vậy nhiều phong tục và truyền thống của Tết Trung Thu từ Trung Quốc cũng được duy trì tại đây.
Trước đây, các hoạt động lễ hội tập trung chủ yếu ở khu Chinatown, nơi những chiếc đèn lồng hình cá vàng và ngôi sao được treo dọc các cửa hàng trên phố Temple và phố Smith. Các tiệm bánh truyền thống bày bán bánh trung thu cho mọi người thưởng thức.
Ngày nay, người Singapore tổ chức Tết Trung Thu với những màn trình diễn đèn lồng hoành tráng được tổ chức khắp thành phố, nổi bật là ở Gardens by the Bay. Lễ hội ở khu Chinatown cũng được tổ chức với quy mô lớn hơn, nơi đây trở thành một khu chợ nhộn nhịp, với các gian hàng bán đồ trang trí và đồ ăn vặt trong dịp lễ. Ngoài ra, còn có các cuộc thi vẽ đèn lồng và các buổi biểu diễn trực tiếp để tạo không khí náo nhiệt.
Ngắm trăng vẫn là hoạt động không thể thiếu trong dịp lễ, với bãi biển là địa điểm lý tưởng để mọi người tận hưởng khoảnh khắc ý nghĩa cùng người thân.
5. Việt Nam
Tết Trung Thu ở Việt Nam được gọi là Tết Thiếu Nhi, bởi đây là ngày hội đặc biệt dành cho trẻ em.
Một câu chuyện dân gian nổi tiếng gắn liền với lễ hội này là về chú Cuội, một tiều phu đã bay lên mặt trăng cùng với cây đa thần. Người ta nói rằng nếu nhìn kỹ, bạn có thể thấy hình ảnh chú Cuội ngồi dưới gốc cây đa trên mặt trăng. Trong dịp lễ này, trẻ em mang đèn lồng như để dẫn đường cho chú Cuội trở về trái đất, mọi người tràn ra đường và xem múa lân.
Trong dịp này, các gia đình Việt thường chuẩn bị mâm cỗ bánh trái, tượng trưng cho lòng hiếu thảo, đặt lên bàn thờ tổ tiên. Bánh trung thu cũng là món ăn không thể thiếu, với hai loại phổ biến: bánh nướng và bánh dẻo.