[Cung Thuật Truyền Thống] Kỳ 1: Cung – Từ Vũ Khí Sinh Tồn Đến Biểu Tượng Văn Hóa

[Cung Thuật Truyền Thống] Kỳ 2: Sự sôi động của cộng đồng cung thủ toàn cầu

[Cung Thuật Truyền Thống] Kỳ 3: Vì sao bắn cung không trở thành truyền thống lớn ở Việt Nam

[Cung Thuật Truyền Thống] Kỳ 4: Vòng quanh cung thuật thế giới

Trong một thế giới đang ngày càng trở nên ồn ào, rối bời và đầy hoang mang, khi mà mỗi hành động, mỗi thành tích, mỗi bước đi của con người đều bị đong đếm bằng bảng điểm, thành công và sự công nhận bên ngoài, thì cung thuật truyền thống lại xuất hiện như một con đường tĩnh lặng – một lối thoát ít người nhìn thấy nhưng ai cũng khao khát trong sâu thẳm.

Ở đó, mũi tên không nhắm vào mục tiêu ngoài kia, không nhắm vào chiến thắng hay thành tích – mà là hướng vào bên trong. Mỗi lần tập luyện với cung là một lần người bắn nhìn lại chính mình. Không còn ganh đua, không còn bảng điểm, không còn những tràng pháo tay hay ánh đèn sân khấu, mà chỉ còn thân – tâm – cảnh hòa làm một, và người bắn như tan biến vào từng chuyển động, từng hơi thở, từng nhịp rung nhỏ nhất của cây cung và mũi tên.

Luyện tập cung thuật, khi thân - tâm - cảnh hoà làm một (Ảnh: Internet)

Cuộc sống hối hả và đầy áp lực của thời đại 

Chúng ta đang sống giữa một thời đại có thể gọi là “khủng hoảng tĩnh lặng” – khi không ai làm ồn nhưng tâm ai cũng rối loạn điên đảo bởi quá nhiều lo âu. Chúng ta luôn khao khát sự yên tĩnh – cả bên trong lẫn bên ngoài – nhưng lại bị chính nội tâm và những tiếng gọi vô hình dằn xé. Mỗi người như đang mang trong đầu một cuộc đối thoại liên tục: phải làm gì để hơn người khác? Làm gì để không tụt lại? Làm sao để được thừa nhận, để không bị bỏ lại phía sau? Và cứ như vậy, những luồng suy nghĩ tự sinh ấy – vốn chỉ là những ảo ảnh thoáng qua – dần dần được xem là sự thật, rồi từ đó chi phối toàn bộ cách sống, cách ứng xử, thậm chí cả nhân cách của một con người. Đây chính là cội nguồn của bất an, của lo âu và cũng là mảnh đất nảy sinh của rất nhiều nỗi khổ thời hiện đại, cũng là cái nôi của tội ác!

Giải pháp thường được người ta nhắc đến chính là “sống chậm”, nhưng thế nào là chậm và nhanh nếu người ta không nhận thấy rõ vấn đề của bản thân mình và cũng không thấy rõ những ảo vọng do chính mình tạo ra? Thật ra, vấn đề không nằm ở việc sống nhanh hay sống chậm. Một người sống rất nhanh vẫn có thể an yên, nếu người đó thấy rõ điều mình đang làm, đang nghĩ, đang cảm nhận và nhận thức được thực tại ngay tại đó. Ngược lại, có người sống thật chậm, thật “thiền”, nhưng nếu tâm còn mờ mịt và bị cuốn vào các vọng tưởng, thì vẫn là một hình thức tự ru ngủ mình mà thôi! Nếu thiền có thể giải quyết được mọi vấn đề thì sau khi xả thiền, mọi việc sẽ như thế nào? Chẳng phải ngày xưa Đức Phật đã thiền tới tận cùng rồi sau đó Ngài nhận ra thiền chỉ là an trú tạm thời, đó không phải là cứu cánh thật sự sao? Điều quan trọng không phải là tốc độ hay phương pháp, mà là sự sáng rõ - sự rõ biết. Sự rõ biết trong từng hành động, trong từng chuyển động của thân, trong từng biến đổi sinh diệt của tâm. Và chính cung thuật truyền thống – một bộ môn tưởng như thô mộc và đơn giản – lại là một phương tiện sâu sắc để giúp ta thấy sự rõ ràng ấy.

Cung thuật truyền thống không phải là để nhắm trúng mục tiêu ngoài kia – mà là để nhìn thẳng vào chính mình

Ở nhiều bộ môn bắn cung khác, người tập dễ bị cuốn vào mục tiêu thành tích – điểm số, kỹ thuật chuẩn hóa và các công cụ hỗ trợ – như một phần tất yếu của thi đấu và chuyên môn hóa. Việc rèn luyện lặp đi lặp lại một động tác nhằm đạt hiệu suất tối đa là điều thường thấy và đôi khi, quá trình đó khiến người tập xa rời cảm nhận ban đầu của mình, hay không còn lắng nghe được cơ thể một cách tự nhiên nữa.

Cung thuật truyền thống không phải là để nhắm trúng mục tiêu ngoài kia – mà là để nhìn thẳng vào chính mình (ảnh: internet)

Trong khi đó, bắn cung thuật truyền thống thuần tuý mở ra một không gian khác: không bảng điểm, không giới hạn hình mẫu hay công nghệ và điều duy nhất cần duy trì là sự hiện diện và thành thật trong từng cử động của thân và tâm. Không còn ai để so sánh, không còn ai để thắng hay thua. Mũi tên trở thành tấm gương phản chiếu kỹ thuật – và mỗi hành động chính là phản chiếu tâm thức của người thực hành. Khi đó, kỹ thuật không chỉ là kỹ thuật – mà là quá trình quay về với chính mình. Một hành trình thầm lặng, nhưng mãnh liệt.

Điều quan trọng nhất cần quan tâm: sự hiện diện trong từng cử động của thân - tâm (ảnh: internet)

Cung thuật truyền thống không cố ép cơ thể thành một hình dáng đẹp đẽ theo tiêu chuẩn ngoài kia. Nó chỉ lặng lẽ hướng người tập vào hành trình nhận biết – từng chút một – về cách cơ thể vận hành, cách hơi thở di chuyển, cách tâm sinh diệt, cách lực được truyền từ mũi bàn chân đến mũi tên. Và trong sự tinh tế ấy, người tập chợt nhận ra rằng cơ thể mình đã luôn có đầy đủ trí tuệ – chỉ là trước giờ ta không để ý tới.

Không dừng lại ở đó, cung thuật truyền thống còn mở ra cánh cửa dẫn tới tâm thức rộng mở. Khi ta nhìn thấy rõ ràng chuyển động của cơ thể, ta sẽ bắt đầu thấy được những chuyển động vi tế hơn trong tâm trí mình. Những xung động, những lo lắng, những kỳ vọng – tất cả bỗng hiện rõ như mũi tên chưa bắn mà đã biết sẽ lệch. Và chỉ khi thấy rõ, ta mới không bị nó điều khiển. Từng lần giương cung là từng lần ta trở về với thực tại, không phải vì ép mình phải bình tĩnh, mà vì không còn lý do gì để hoảng loạn nữa – mọi thứ đang rõ ràng ngay trước mắt và ta chỉ việc thấy nó như cái nó đang là, chứ không phải cái nó sẽ là hay phải là. Ngay thời khắc tâm trí bị xao động vì quá khứ, tương lai, ảo tượng, mong cầu… thực tại sẽ biến mất. Cơ thể, mũi tên và cây cung sẽ nói cho chúng ta biết rằng chúng ta đã 1 lần nữa… lạc đường!

Chính vì vậy, điều khó nhất trong cung thuật truyền thống không phải là đạt đến độ chính xác tuyệt đối, mà là tập luyện để hiểu chính mình – để thấy rõ điều đang thực sự diễn ra. Đó không phải là thiền ngồi yên, mà là một hình thức thiền động – nơi mỗi hành động đều là một lời nhắc nhở về thực tại và mỗi mũi tên là một dấu chấm trong cuộc đối thoại sâu sắc giữa người bắn và chính tâm thức của mình. Sự sáng rõ trong thực tại sẽ giúp chúng ta luôn ở trong “thiền định” mà không cần thiền bằng bất kỳ phương pháp nào!

Tập luyện để hiểu chính mình - một hình thức thiền động (ảnh: internet)

Khi xã hội ngày càng cuốn chúng ta vào nhịp sống hối hả, vào những cuộc chạy đua không điểm dừng, thì có lẽ đã đến lúc cần một con đường như cung thuật truyền thống – không để chúng ta chậm lại, mà để chúng ta thấy rõ. Khi đã thấy rõ rồi, mỗi người sẽ biết mình cần nhanh hay chậm, cần bước tiếp hay dừng lại, cần tiến lên hay lùi xuống. Và từ sự rõ ràng đó, tâm trí sẽ bớt rối, cơ thể sẽ bớt gồng, cuộc sống sẽ nhẹ nhàng hơn, dù không có gì thay đổi bên ngoài.

Cung thuật không cứu rỗi ai cả – nó chỉ đơn giản chỉ ra con đường. Phần còn lại là sự can đảm quay về – nhìn thẳng, đứng thẳng và thả mũi tên; cũng như việc chúng ta thấy rõ thực tại, gạt bỏ ảo mộng và chấp nhận cái đang là!

“Của trời trả cho đất

Bàn tay luôn mở ra

Cho đi nào có mất

Mất gì giữ riêng ta”

- Sư ông Viên Minh -

Ở kỳ tiếp theo, nhóm sẽ giới thiệu nhiều hơn về cung - tên truyền thống và những món "đồ nghề" thú vị mà một cung thủ truyền thống thường sở hữu. 

Tag: cung thuật bắn cung