Vượt qua những món ăn đặc trưng như gà tây nướng, khoai tây nghiền và bánh bí đỏ, Lễ Tạ ơn chứa đựng một câu chuyện lịch sử đầy cảm xúc cùng ý nghĩa nhân văn sâu sắc về lòng biết ơn.

Từ hành trình sinh tồn đến truyền thống quốc gia

Lễ Tạ ơn (Thanksgiving Day) không chỉ là một kỳ nghỉ dài mà còn là dấu mốc mang tính biểu tượng trong lịch sử Hoa Kỳ. Đây là ngày gắn với những câu chuyện về sinh tồn, lòng nhân ái và tinh thần tri ân, tạo nên nền tảng cho một truyền thống đã tồn tại gần nửa thiên niên kỷ.

Nguồn gốc của Lễ Tạ ơn bắt đầu từ sự kiện năm 1621 tại Thuộc địa Plymouth (Massachusetts ngày nay). Những người Thanh giáo (Pilgrims) rời Anh quốc, vượt biển bằng tàu Mayflower để tìm tự do tín ngưỡng nhưng mùa đông đầu tiên khắc nghiệt đã khiến gần một nửa trong số họ thiệt mạng. Trong bối cảnh đó, sự hỗ trợ mang tính quyết định từ người bản địa Wampanoag đã giúp cộng đồng Pilgrims vượt qua thử thách. Họ được hướng dẫn cách trồng ngô, đánh bắt cá, săn bắn và thích nghi với môi trường mới - những kỹ năng giúp họ có vụ mùa đầu tiên tương đối bội thu vào mùa thu năm ấy. Để bày tỏ lòng tạ ơn Thiên Chúa và tri ân người bản địa, Pilgrims đã tổ chức một lễ hội kéo dài ba ngày. Sự kiện này được xem như “Lễ Tạ ơn đầu tiên”, với các hoạt động giao lưu văn hóa, thi đấu và chia sẻ ẩm thực, đặt nền móng cho truyền thống Thanksgiving hiện đại.

Tuy vậy, những nghi thức tạ ơn vốn không phải hoàn toàn mới. Trước Plymouth 1621, một số đoàn thám hiểm châu Âu từng tổ chức các nghi lễ tri ân như Lễ Tạ ơn của người Tây Ban Nha tại Texas năm 1541 hay tại Florida năm 1565. Thực tế cho thấy tinh thần tạ ơn đã xuất hiện trong nhiều cộng đồng khai hoang khác nhau ở Tân Thế giới.  

Dẫu vậy, câu chuyện Pilgrims - Wampanoag vẫn trở thành trung tâm trong ký ức lịch sử Hoa Kỳ. Đây là câu chuyện biểu tượng gắn liền với tiến trình hình thành những thuộc địa Anh đầu tiên - nền tảng của Hợp chủng quốc Hoa Kỳ và tinh thần đoàn kết để vượt qua gian khó.

Một bước ngoặt quan trọng diễn ra vào năm 1863, khi Tổng thống Abraham Lincoln, theo lời kêu gọi của nữ văn sĩ Sarah Josepha Hale, chính thức tuyên bố Lễ Tạ ơn là ngày lễ quốc gia. Quyết định này được đưa ra giữa cuộc Nội chiến với mục tiêu hàn gắn tinh thần dân tộc và củng cố sự đoàn kết của người dân. Kể từ đó, Lễ Tạ ơn đã vượt qua khuôn khổ tôn giáo và ý nghĩa mùa màng ban đầu. Truyền thống này trở thành một ngày lễ lớn của nước Mỹ, đại diện cho tinh thần đoàn tụ gia đình, sẻ chia và trân trọng những điều tốt đẹp trong cuộc sống.

Hình minh họa Lễ Tạ ơn đầu tiên tại Plymouth (1914) của Jennie A. Brownscombe - Ảnh: Internet

Lễ Tạ ơn Mỹ và Canada: Hai quốc gia, hai thời điểm, một tinh thần tri ân

Lễ Tạ ơn là một biểu tượng văn hóa quan trọng của Bắc Mỹ nhưng cách tổ chức tại Hoa Kỳ và Canada lại mang những sắc thái khác nhau về thời điểm và truyền thống. 

Tại Hoa Kỳ, ngày lễ này diễn ra vào thứ năm tuần thứ tư của tháng 11, được xem là một trong những dịp sum họp gia đình lớn nhất năm. Người Mỹ thường chuẩn bị bữa tiệc đặc trưng với gà tây nướng, khoai tây nghiền, nước sốt nam việt quất và bánh bí ngô, trong khi các hoạt động quy mô lớn như cuộc diễu hành Macy’s hay các trận bóng bầu dục truyền thống tạo nên bầu không khí lễ hội trên toàn quốc. Ngay sau đó là Black Friday - ngày mua sắm sôi động mở màn cho mùa lễ cuối năm.

Trong khi đó, tại Canada, Lễ Tạ ơn được tổ chức sớm hơn một tháng rưỡi, vào thứ hai tuần thứ hai của tháng 10, phù hợp với mùa thu hoạch kết thúc sớm ở vùng khí hậu lạnh hơn. Canada duy trì ngày lễ này như một dịp tri ân mùa màng và thiên nhiên ưu đãi với không khí trầm lắng và mang tính gia đình nhiều hơn. Người dân thường tận dụng kỳ nghỉ cuối tuần kéo dài để trở về quê nhà hoặc đi du lịch, trong khi các lễ diễu hành chỉ diễn ra ở quy mô vừa phải và không gắn liền với các hoạt động mua sắm lớn như tại Mỹ.

Ngoài Bắc Mỹ, một số quốc gia khác cũng duy trì Lễ Tạ ơn theo cách riêng. Tại Liberia, Lễ Tạ ơn gắn với tôn giáo và mùa màng, trong khi một số đảo ở Caribe tổ chức các nghi lễ tri ân cộng đồng. Dù phương thức tổ chức khác nhau, tất cả đều hướng về tinh thần chung: biết ơn, sẻ chia và sum vầy. Dù khác biệt về thời điểm hay nghi thức, Lễ Tạ ơn ở bất cứ đâu đều là dịp để các gia đình nhìn lại một năm đã qua, cảm ơn những điều may mắn và củng cố sự gắn kết - giá trị cốt lõi làm nên ý nghĩa bền vững của ngày lễ qua gần 500 năm lịch sử.

Tại Canada, Lễ Tạ ơn diễn ra sớm hơn vào tháng 10, tập trung vào tri ân mùa màng, sum họp gia đình - Ảnh: Internet

Biểu tượng của đoàn tụ và giá trị nhân văn vượt thời gian

Trong xã hội hiện đại, Lễ Tạ ơn đã vượt qua ý nghĩa ban đầu về tri ân mùa màng hay tưởng nhớ hành trình định cư để trở thành một giá trị văn hóa bền vững, gắn liền với đời sống tinh thần của người dân Bắc Mỹ. Ngày lễ này được xem như biểu tượng của sự đoàn tụ, khi các gia đình tạm gác công việc, quãng đường xa và nhịp sống vội vã để quây quần bên nhau, củng cố những sợi dây kết nối dễ bị phai nhạt giữa đời sống hiện đại.

Đồng thời, Lễ Tạ ơn mang đến lời nhắc nhở mạnh mẽ về lòng biết ơn - không chỉ biết ơn Thượng đế hay thiên nhiên, mà còn biết ơn gia đình, bạn bè, cộng đồng và những điều tích cực trong một năm đầy biến động.

Trong bối cảnh thế giới đối diện nhiều thách thức như xung đột, biến đổi khí hậu hay bất ổn kinh tế, tinh thần sẻ chia và trách nhiệm xã hội của ngày lễ càng trở nên nổi bật, khuyến khích con người mở rộng lòng nhân ái và quan tâm đến những người kém may mắn hơn. Vượt lên trên bữa tiệc gà tây đặc trưng, Lễ Tạ ơn hiện đại đã trở thành biểu tượng của đoàn tụ, nhân ái và các giá trị nhân văn vượt thời gian, tiếp tục định hình bản sắc văn hóa Bắc Mỹ qua nhiều thế hệ.

Lễ Tạ ơn hiện đại trở thành biểu tượng của sự đoàn tụ, lòng biết ơn và tinh thần sẻ chia vượt thời gian - Ảnh: Internet

Tag: Lễ Tạ ơn Biết ơn Mùa màng Bội thu