Viễn cảnh nhiệt độ vượt quá ngưỡng 1,5 độ C

Năm 2015, những quốc gia đứng sau thỏa thuận Paris đã mạnh dạn thiết lập mục tiêu tham vọng là duy trì mức nhiệt độ toàn cầu dưới ngưỡng 1,5 độ C. Mới đây, báo cáo của Ủy ban biến đổi khí hậu Liên Hiệp Quốc (IPCC) đã nêu rõ rằng chúng ta sẽ gặp khó khăn đáng kể trong việc duy trì mục tiêu này, trừ khi chúng ta hành động mạnh mẽ để cắt giảm lượng khí thải ngay từ bây giờ. Báo cáo này đã mô hình hóa 5 kịch bản phát thải khác nhau cho tương lai, từ lượng khí thải cực cao đến lượng khí thải cực thấp. Trong tất cả các kịch bản, dự kiến nhiệt độ bề mặt toàn cầu sẽ đạt ít nhất 1,5 độ C.

Tuy vậy, có khả năng thế giới có thể vượt qua ngưỡng 1,5 độ C sớm hơn nhiều. Theo Hiệp hội khí tượng Thế giới, có khả năng 66% rằng nhiệt độ trung bình hàng năm sẽ vượt qua 1,5 độ C ít nhất trong một năm từ 2023 đến 2027. Thực tế, đã có những thời kỳ ngắn hơn mà nhiệt độ đã vượt qua ngưỡng này, bao gồm các năm 2015, 2016, 2020 và 2023. Trong tháng 7 năm 2023, chúng ta đã chứng kiến tháng nóng nhất từ trước đến nay, với nhiệt độ phá vỡ kỷ lục liên tục trong 4 ngày.

Nếu chúng ta tiếp tục duy trì lượng khí thải và chính sách hiện tại, dự đoán cho thấy thế giới có thể đối mặt với mức nhiệt độ tăng lên đến 2,7 độ C vào năm 2100. Điều này đặt ra một thông điệp cảnh báo rõ ràng, cần có sự hợp tác quốc tế và biện pháp quyết đoán để ngăn chặn tình trạng này và bảo vệ tương lai của hành tinh.

Sự gia tăng nhiệt độ do con người gây ra

Báo cáo mới nhất từ IPCC đã ước tính rằng hiện tại, nhiệt độ bề mặt toàn cầu đã tăng lên 1,1 độ C so với thời kỳ từ năm 1850 đến năm 1900. Điều đáng chú ý là từ năm 1970 trở đi, tốc độ gia tăng nhiệt độ bề mặt toàn cầu đã nhanh hơn bất kỳ giai đoạn 50 năm nào trong suốt 2.000 năm qua và sự gia tăng này đặc biệt rõ ràng trong những năm gần đây.

Dự kiến từ năm 2023 đến năm 2027, nhiệt độ trung bình hàng năm sẽ vượt xa mức trung bình trong giai đoạn 1850 - 1900, tăng từ 1,1 đến 1,8 độ C. Có khả năng tới 98% rằng ít nhất một trong những năm trong giai đoạn này sẽ vượt qua năm 2016 để trở thành năm có nhiệt độ kỷ lục.

Cơ cấu thời tiết toàn cầu sẽ có ảnh hưởng quan trọng tới sự thay đổi này. Năm 2023 đã chứng kiến sự xuất hiện của hiện tượng El Niño, trong đó nhiệt độ nước biển ở khu vực trung và đông Thái Bình Dương tăng cao, dẫn tới sự gia tăng nhiệt độ toàn cầu và khả năng thời tiết cực đoan. Tuy nhiên, mặc dù có những biến đổi tạm thời như vậy, báo cáo mới nhất của IPCC đã rõ ràng chỉ ra rằng nguyên nhân chính đằng sau sự gia tăng nhiệt độ toàn cầu vẫn là hoạt động thải ra khí nhà kính của con người.

Dấu ấn của con người trong sự gia tăng các hiện tượng thời tiết cực đoan

Trong 20 năm gần đây, có một sự gia tăng đáng chú ý về hiện tượng thời tiết cực đoan, và nguyên nhân đằng sau chúng đang dần được xác định là do hoạt động của con người. Không ít hơn 2/3 trong số những sự kiện thời tiết cực đoan này có nguồn gốc từ hoạt động con người.

Số trận lũ lụt và mưa lớn đã tăng gấp bốn lần kể từ năm 1980 và tăng gấp đôi kể từ năm 2004. Các hiện tượng khắc nghiệt như nhiệt độ cao đột ngột, hạn hán và cháy rừng cũng tăng lên hơn gấp đôi trong vòng 40 năm qua. Mặc dù không có một nguyên nhân duy nhất cho các hiện tượng thời tiết cực đoan này, nhưng các nhà khoa học khí hậu đang ngày càng tìm thấy những dấu vết của sự tác động của con người đối với lũ lụt, sóng nhiệt, hạn hán và bão.

Dữ liệu thu thập từ 400 nghiên cứu về "Quy kết các hiện tượng cực đoan" bởi Carbon Brief, một trang web chuyên về khoa học khí hậu có trụ sở tại Vương quốc Anh, đã rõ ràng chỉ ra rằng 71% tất cả các sự kiện thời tiết cực đoan nghiên cứu trong 20 năm qua có khả năng xảy ra nhiều lần hơn hoặc trở nên nghiêm trọng hơn do tác động của con người lên biến đổi khí hậu. Điều này bao gồm đến 93% các sự kiện nắng nóng cực độ.

Sự thu nhỏ đáng lo ngại của băng biển Bắc Cực

Khu vực Bắc Cực đang trở thành tâm điểm của tình trạng biến đổi khí hậu, với tốc độ tăng nhiệt độ vượt trội so với hầu hết các vùng khác trên Trái Đất. Trong khoảng thời gian từ năm 2011 đến năm 2020, diện tích băng biển Bắc Cực hàng năm đạt mức thấp kỷ lục kể từ ít nhất là năm 1850. Đặc biệt, vào cuối mùa hè, diện tích băng biển Bắc Cực đã nhỏ hơn hẳn so với bất kỳ khoảng thời gian nào trong ít nhất 1.000 năm trước đó. Đến năm 2022, diện tích băng phủ tại Bắc Cực đang giảm với tốc độ 12,6% mỗi thập kỷ, so với mức trung bình trong giai đoạn từ 1981 đến 2010.

Theo những kịch bản khác nhau về phát thải khí nhà kính trong tương lai, báo cáo mới nhất từ IPCC đã chỉ ra rằng diện tích băng biển tối thiểu tại Bắc Cực sẽ giảm dưới mức 1 triệu km2 ít nhất một lần trước năm 2050. Điều này đồng nghĩa với việc khu vực này sẽ mất đi lớp băng biển. Tình hình này đặt ra một tín hiệu cảnh báo nghiêm trọng về tương lai của môi trường Bắc Cực và tác động tiềm tàng lên mức nước biển toàn cầu.

Tag: Biến đổi khí hậu nhiệt độ thời tiết cực đoan