Trước tiên, ta cần hiểu rõ về khái niệm thời trang nhanh cũng như sức hút của nó đối với giới trẻ toàn cầu. Thời trang nhanh (fast fashion) là những món quần áo bắt kịp xu hướng một cách nhanh chóng, lấy cảm hứng từ các buổi trình diễn thời trang và được sản xuất hàng loạt với giá thành rẻ. Sự phổ biến của thời trang nhanh bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân: giới trẻ mong muốn diện những bộ đồ giống thần tượng của mình, đồng thời tốc độ lan tỏa thông tin trên mạng xã hội góp phần khiến trào lưu này được săn đón. Tuy nhiên, chúng ta ít khi nhận ra rằng những món đồ thời trang nhanh này có thể ảnh hưởng tiêu cực như thế nào đến môi trường.

Sự bùng nổ của thời trang nhanh - Nguồn: Internet

Thời trang nhanh về cơ bản là những món đồ chạy theo xu hướng, vì thế vòng đời của các bộ trang phục này rất ngắn ngủi, do người tiêu dùng bắt đầu xem quần áo như sản phẩm “dùng rồi bỏ”. Những bộ quần áo chất lượng kém bị đốt hoặc vứt đi, tạo thành các bãi rác lớn. Bên cạnh đó, việc sản xuất các món đồ thời trang nhanh và quá trình vận chuyển đòi hỏi nguồn năng lượng lớn và nhiều tài nguyên như dầu mỏ, than đá, nước...

Chính những yếu tố này đã biến thời trang nhanh trở thành mối đe dọa lớn đến môi trường, gây áp lực lên khí hậu toàn cầu, làm tăng dư lượng CO2 và thúc đẩy biến đổi khí hậu. Một số thống kê, báo cáo chỉ ra rằng vào năm 2018, có khoảng 11,3 triệu tấn hàng dệt may đã được đưa vào các bãi chôn lấp và 3,2 triệu tấn trang phục bị đốt đi. Với lượng phát thải khổng lồ do sản xuất, ngành công nghiệp thời trang hiện là ngành gây ô nhiễm đứng thứ hai trên thế giới, chỉ sau ngành hóa dầu.

Vòng đời ngắn ngủi của các mặc hàng thời trang nhanh - Nguồn: Internet

Nếu bạn vẫn chưa thể hình dung được số lượng quần áo thời trang nhanh bị vứt bỏ lớn đến mức nào, hãy lấy sa mạc Atacama làm ví dụ cũng như bài học cảnh tỉnh về lối sống tiêu dùng. Atacama (Chile) vốn là một trong những sa mạc khô hạn nhất thế giới, nổi tiếng với cảnh quan hoang sơ và đẹp đến siêu thực. Tuy nhiên, vùng đất này đang bị “nuốt chửng” bởi những núi quần áo phế thải đến từ khắp nơi trên thế giới.

Atacama và "nghĩa địa thời trang" - Nguồn: Internet

Bãi rác quần áo này lớn đến mức có thể nhìn thấy từ vệ tinh. Những đống quần áo này không đơn giản là “rác”. Chúng chứa các sợi vải tổng hợp như polyester, nylon, vốn mất 200 - 500 năm để phân hủy, cùng các loại thuốc nhuộm, hóa chất độc hại thấm vào đất và mạch nước. Những “núi rác thời trang” ở Atacama không chỉ xấu xí về cảnh quan mà còn gây ô nhiễm nguồn nước cho người dân bản địa và làm mất cân bằng sinh thái cho toàn khu vực. Hình ảnh sa mạc Atacama bị chôn vùi dưới lớp quần áo là lời cảnh báo rõ ràng nhất rằng chúng ta đang sống quá nhanh và tiêu thụ quá nhiều.

Bãi rác thời trang khổng lồ ở Atacama chụp từ vệ tinh - Nguồn: SkyFi

Liệu Việt Nam cũng sẽ có một bãi rác thải quần áo như sa mạc Atacama? Người tiêu dùng Việt, đặc biệt là thế hệ trẻ, ngày nay cũng rất ưa chuộng các mặt hàng thời trang nhanh. Điều đáng lo ngại là ở các thành phố lớn như Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh, số lượng quần áo cũ thải ra ngày càng tăng nhưng chưa được quản lý hiệu quả. Sự bùng nổ của các sàn thương mại điện tử như Lazada, Shopee... giúp người tiêu dùng tiếp cận thời trang nhanh dễ dàng hơn, từ đó lượng tiêu thụ sản phẩm này ngày càng tăng. Nếu hệ thống thu gom và xử lý rác thải thời trang chưa được đồng bộ và quản lý chặt chẽ, việc kiểm soát số lượng trang phục bị vứt bỏ sẽ gặp nhiều khó khăn.

Vậy thì mỗi cá nhân phải có trách nhiệm với hành vi mua sắm và tiêu dùng của mình đối với thời trang, hàng may mặc. Mỗi người có thể thay đổi thói quen tiêu dùng bằng cách mua ít lại, có kế hoạch rõ ràng, ưu tiên các sản phẩm chất lượng cao để kéo dài tuổi thọ trang phục, thay vì chạy theo những món đồ rẻ, nhanh lỗi “mốt”. Khi không còn nhu cầu sử dụng, quần áo có thể được tái sử dụng, trao đổi cho người khác hoặc bán lại cho người cần thay vì bị ném vào thùng rác. Ngoài ra, ủng hộ các thương hiệu thời trang chậm (slow fashion) và lựa chọn các chất liệu bền vững cũng là hành động thiết thực giúp giảm áp lực lên môi trường. Giải pháp cho vấn đề rác thải thời trang bắt đầu từ mỗi cá nhân, nhưng cũng cần lan rộng thành sức mạnh cộng đồng. Mỗi chúng ta cần chung tay bằng cách đẩy mạnh truyền thông, nâng cao nhận thức về tác hại của thời trang nhanh và lợi ích của tiêu dùng có trách nhiệm. Khi nhiều người cùng tham gia vào các phong trào thời trang bền vững, từ chiến dịch trao đổi đồ cũ đến các sự kiện tái chế quần áo, chúng ta không chỉ tạo ra sự lan tỏa về tư duy mà còn hình thành thói quen tiêu dùng văn minh, tôn trọng môi trường.

Mua sắm một cách có trách nhiệm - Nguồn: Internet

Thời trang nhanh mang đến sự tiện lợi, nhưng cũng để lại những hậu quả nghiêm trọng đối với môi trường xung quanh, như sa mạc Atacama đang phải gánh chịu. Tương lai của hành tinh nằm trong tay người tiêu dùng hôm nay. Và sự thay đổi, dù nhỏ, đều bắt đầu từ cách chúng ta chọn mua, chọn mặc và trân trọng những gì mình có. Vì vậy, lần tới trước khi quyết định mua một bộ quần áo mới, bạn hãy cân nhắc kỹ liệu quyết định của mình có gây ảnh hưởng đến môi trường hay không.

Tag: thời trang nhanh fast fashion môi trường ô nhiễm tác hại