Độc đáo làng nghề may áo dài hơn 1000 năm tuổi

Theo truyền thuyết và các sử liệu, Tổ nghề may ở làng Trạch Xá là bà Nguyễn Thị Sen, Tứ phi của vua Đinh Tiên Hoàng. Vốn khéo léo và yêu thích may mặc, bà đã học được nghề may trong cung rồi truyền dạy cho các cung nữ.

Lễ giỗ Tổ nghề may tại làng Trạch Xá

Sau khi vua Đinh Tiên Hoàng bị sát hại, bà Nguyễn Thị Sen cùng các con rời hoàng cung, trở về quê ở làng Trạch Xá và truyền nghề cho dân làng. Từ đó, nghề may được “cha truyền con nối” qua nhiều thế hệ, trở thành nghề truyền thống của làng Trạch Xá. Nghệ nhân Tạ Văn Khuất của làng cũng từng may áo dài cho Nam Phương Hoàng hậu.

Những vần thơ trong đền thờ bà Tổ nghề may: “Vạch, kéo bao năm chí chẳng mòn. Thước, gay đôi chiếc vững lòng son. Phấn hồng tô điểm trời non nước. Kim, chỉ vá may nợ nước non”

Lễ hội truyền thống của làng Trạch Xá

Cứ 3 năm một lần, vào ngày 14 tháng giêng âm lịch, con cháu làng Trạch Xá từ khắp nơi lại tụ hội về để tham dự lễ hội truyền thống của ngôi làng được coi là đất tổ của nghề may Việt Nam.

Cơ sở may của cụ Nguyễn Văn Nhiên (87 tuổi)

Khoảng thập niên 80 của thế kỷ trước, nghề may áo dài ở Trạch Xá phát triển mạnh mẽ. Đi khắp làng đều thấy những tà áo dài mềm mại treo trong nhà, ngoài ngõ. Tuy bây giờ không còn được “hoàng kim” như trước, nhưng nghề may áo dài truyền thống vẫn được duy trì trong làng. Hiện, làng Trạch Xá có hơn 70% số hộ làm nghề may áo dài. Nhiều người dân trong làng đã mở các cửa hàng may đo áo dài ở trung tâm Hà Nội, tập trung ở các tuyến phố như: Lương Văn Can, Khâm Thiên, Cầu Gỗ, Phố Huế…

Các cơ sở may đo áo dài nổi tiếng của người làng Trạch Xá ở trung tâm Hà Nội

Theo những bậc cao niên trong làng Trạch Xá, khoảng 30 năm trở về trước, nghề may áo dài chỉ được truyền lại cho đàn ông để “giữ nghề”. Do đó, một thời gian dài, làng Trạch Xá còn được xem là “Làng đàn ông may áo dài”. Tuy nhiên, hiện nay, nghề may áo dài được truyền dạy lại cho cả con gái. Nhiều gia đình gắn bó với nghề may áo dài từ đời này sang đời khác, 3-4 thế hệ.

Trước đây, nghề may áo dài chỉ được truyền cho đàn ông

Trẻ con trong làng từ 6-7 tuổi đã được làm quen với việc may, đo, đến khi 15-16 tuổi là có thể tự may được một chiếc áo dài truyền thống. Muốn học được nghề thành thạo, các thợ may phải mất từ 3-5 năm.

Để may được một chiếc áo dài đẹp đòi hỏi thợ may phải rất kỹ lưỡng từ việc lựa chọn kiểu dáng, màu sắc, chất liệu vải đến họa tiết trang trí. Một trong những nét độc đáo của áo dài Trạch Xá là được may thủ công mà mũi chỉ vẫn đều, thẳng tắp, tà áo mềm mại, thướt tha, khoe được nét duyên dáng, quyến rũ của phụ nữ Việt Nam. Điều này đòi hỏi người thợ may phải đo và cắt sao cho “ngang canh thẳng sợi”. Đặc biệt là kỹ thuật khâu tay dọc, rất khó, là bí quyết mà chỉ người trong làng mới biết.

Năm 2004, làng Trạch Xá được UBND tỉnh Hà Tây (nay là thành phố Hà Nội) công nhận là “Làng may áo dài truyền thống”. Trong làng, có rất nhiều thợ giỏi được công nhận là nghệ nhân. Sản phẩm của làng Trạch Xá đã tham dự nhiều hội chợ làng nghề của Hà Nội. Hiện, Trạch Xá không chỉ là một làng nghề truyền thống mà còn là địa điểm văn hóa thu hút khách du lịch trong và ngoài nước.

May đo áo dài Trạch Xá

Làng Trạch Xá hiện đã trở thành một điểm du lịch nổi tiếng

Dù trải qua bao thăng trầm nhưng áo dài Trạch Xá không hề bị pha tạp bởi xu hướng hiện đại. Hàng trăm năm qua, những thợ may làng Trạch Xá vẫn tâm huyết với chiếc áo dài truyền thống để giữ gìn “thương hiệu” của đất tổ nghề may cũng như lưu truyền nét đẹp văn hóa cho đời sau. Và nhiều khách hàng vẫn tìm đến các cơ sở may đo áo dài Trạch Xá với mong muốn có một chiếc áo dài truyền thống đẹp, thanh thoát, tôn lên vóc dáng phụ nữ Việt Nam.