Hát bội Việt Nam gây ấn tượng mạnh tại triển lãm Alternative Identities: Masks of ASEAN & Korea – COPY KHÔNG DÙNG

Nghệ thuật hát bội truyền thống ở Việt Nam

Hát bội là loại hình nghệ thuật văn hóa dân gian diễn xướng theo lối nhạc kịch, xuất hiện ở nước ta vào cuối thế kỉ XI. Bằng cách sử dụng điệu bộ đặc biệt mang tính tượng trưng và ước lệ, nội dung của các bài hát bội đề cập đến lý tưởng sống cao đẹp, kẻ ác sẽ luôn bị trừng trị và người tốt dù có hy sinh vẫn sống mãi trong lòng người ở lại.

Mỗi diễn viên trên sân khấu sẽ có điệu bộ và lối diễn khác nhau. Bên chính diện sẽ có điệu bộ ngay thẳng, cương trực, đi đứng đàng hoàng. Bên phản diện thì gian xảo, láo liên và uốn éo. 

Đối với nghệ thuật hát bội, lối trang điểm của diễn viên đóng vai rất quan trọng bởi lẽ nó giúp khán giả phân biệt và nhận diện được đặc điểm của các nhân vật. Trắng, xanh, đỏ và đen là bốn màu sắc thường được sử dụng để họa mặt. Mỗi loại mặt sẽ khắc họa một tính cách nhân vật, ví dụ như mặt trắng thể hiện diện mạo đẹp đẽ, tính cách trầm tĩnh; mặt đỏ là người trí dũng, chững chạc; mặt rằn cho thấy nhân vật đó có diện mạo xấu xí, tính cách nóng nảy; mặt mốc là người thích xu nịnh; mặt lưỡi cày là nhân vật đoản hậu, nhát gan,…

Triển lãm nghệ thuật hát bội ở Hàn Quốc

Được nhóm Hiếu Văn Ngư tạm dịch là “Những danh tính khác: Mặt nạ ở Đông Nam Á và Hàn Quốc”, triển lãm “Alternative Identities: Masks of ASEAN & Korea do ICHCAP-UNESCO (Trung tâm Mạng lưới và Thông tin quốc tế về di sản văn hóa phi vật thể/khu vực châu Á – Thái Bình Dương trực thuộc UNESCO) và Korea Foundation ASEAN Culture House (Trung tâm Nghiên cứu văn hóa Đông Nam Á tại Hàn Quốc ACH) đồng tổ chức.

Triển lãm trưng bày hơn 200 chiếc mặt nạ và phục trang mang đậm những nét đặc trưng về văn hóa, nghệ thuật, tín ngưỡng và các hình thức giải trí nhân gian của 10 quốc gia Đông Nam Á và Hàn Quốc. Và cũng chính trong không gian triển lãm này, nghệ thuật hát bội đã được nhóm Hiếu Văn Ngư giới thiệu đến bạn bè quốc tế. Những bài viết, hình ảnh và những thước phim ngắn đều do nhóm Hiếu Văn Ngư sản xuất, nằm trong dự án “Hát bội 101”, nhằm mang đến những sản phẩm chỉnh chủ nhất để bạn bè quốc tế có thể hiểu biết thêm về một nét văn hóa đặc trưng của người Việt Nam.

Hình ảnh các Nghệ sĩ của Nhà hát Nghệ thuật hát bội TP. HCM với những vai diễn và những vở tuồng kinh điển đều được khắc họa một cách xuất sắc qua nét mặt, lối diễn xuất và trang phục, góp phần khiến du khách phải dừng chân lâu hơn để chiêm ngưỡng.

Đặc biệt, Ban tổ chức cũng mang đến buổi triển lãm những nhân vật được trưng bày thông qua nghệ thuật tò he. Có thể kể đến các nhân vật tò he được tạo ra như hình kép nam vai Lữ Bố, Kép đỏ Đổng Kim Lân hay tướng Quang Vũ,… Mỗi nhân vật tò he đều được khắc họa một cách tỉ mỉ nhất từ hoa văn đến biểu cảm nhân vật.

Xúc động khi bắt gặp nét đặc trưng của văn hóa quê hương

Được trưng bày tại cuộc triển lãm diễn ra ở thành phố Busan, Hàn Quốc, nghệ thuật Hát bội Việt Nam nhận được sự yêu thích và trân trọng sâu sắc đến từ bạn bè Quốc tế. Đại diện nhóm Hiếu Văn Ngư, bạn Lục Phạm Quỳnh Nhi đã chia sẻ trên kênh thông tin chính thức: “Cả nhóm thật sự bất ngờ và ấm lòng trước sự trân trọng của người Hàn Quốc đối với hát bội Việt Nam, đặc biệt cảm động khi thấy chữ “đào”, “kép” và tên nhân vật bằng tiếng Việt trong bản dịch tiếng Hàn, tiếng Anh”.

Là một người Việt Nam sinh sống ở thành phố Busan, chị Như Thảo, chia sẻ: “Tôi đưa các con đến xem triển lãm và tình cờ thấy được một góc trịnh trọng của hát bội được trưng bày rất sống động. Tôi vô cùng bất ngờ và xúc động khi bắt gặp một nét văn hóa cổ của quê hương tại một đất nước xa xôi làm bạn bè khắp nơi phải hiếu kỳ nhìn ngắm. Mỗi bức ảnh, mỗi nhân vật tò he đều như có hồn, có chiều sâu. Sau hôm nay, tôi sẽ tìm hiểu nhiều hơn về bộ môn nghệ thuật thú vị này”.

Có thể nói, thưởng thức một loại hình nghệ thuật truyền thống của quê hương ở một đất nước xa xôi là một trong những trải nghiệm mang đầy sự tự hào và xúc động. Nghệ thuật hát bội không chỉ mang ý nghĩa văn hóa sâu sắc mà còn góp phần vào việc bảo tồn và phát triển di sản văn hóa của một quốc gia, tạo ra sự giao lưu và truyền tải những giá trị tinh thần và nhân văn đến khán giả.

Triển lãm “Alternative Identities: Masks of ASEAN & Korea” diễn ra từ 26-4 đến 23-7 ở thành phố Busan (Hàn Quốc) và sẽ được tiếp tục tại thành phố Andong và Seoul từ tháng 9-2023.