Bệnh rối loạn tích trữ (hay còn gọi là hoạt động tích trữ bất thường) là một loại rối loạn tâm thần, trong đó người bệnh trải qua sự tăng cường mạnh mẽ và không kiểm soát được trong việc tích trữ đồ vật hoặc chất lượng không hợp lý. Điều này dẫn đến việc tích trữ các đồ vật không cần thiết hoặc vô giá trị, đôi khi đồ vật này có thể gây chướng ngại trong không gian sống.

Người mắc bệnh rối loạn tích trữ thường không thể loại bỏ hoặc vứt bỏ những đồ vật tích trữ một cách đúng đắn và có thể cảm thấy mất kiểm soát khi cố gắng loại bỏ chúng. Họ có thể cảm thấy quá khó khăn hoặc bất an khi không có gần kề với những đồ vật đã tích trữ.

Bệnh rối loạn tích trữ có thể gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và tạo ra những khó khăn về vấn đề không gian và sức khỏe. Nó có thể dẫn đến chất lượng không gian sống kém, gây ra nguy cơ cháy nổ, và gây trì trệ trong công việc, mối quan hệ xã hội và các hoạt động hàng ngày khác.

Nguyên nhân chính của bệnh rối loạn tích trữ chưa được rõ ràng, nhưng có thể liên quan đến các yếu tố di truyền, các sự kiện kích động trong cuộc sống hoặc các rối loạn tâm lý khác. Điều trị thông thường cho bệnh này bao gồm một kết hợp của tư vấn tâm lý và liệu pháp thu gọn không gian.

Triệu chứng phổ biến của bệnh rối loạn tích trữ

Tích trữ đồ vật không cần thiết: Người bị rối loạn tích trữ thường tích trữ một lượng lớn đồ vật không cần thiết hoặc vô giá trị. Điều này có thể bao gồm các báo, sách, quần áo cũ, hộp giấy, bịch nhựa, đồ chơi hoặc bất kỳ đồ vật nào khác mà người khác có thể coi là rác.

Không thể loại bỏ: Người mắc bệnh này thường không thể loại bỏ hoặc vứt bỏ những đồ vật đã tích trữ. Dù cho những đồ vật này không có giá trị thực tế hoặc không sử dụng được, họ cảm thấy khó khăn và bất an khi cố gắng loại bỏ chúng.

Sự khó khăn trong việc sắp xếp không gian: Những người bị rối loạn tích trữ thường có sự khó khăn trong việc tổ chức và sắp xếp không gian sống. Các phòng có thể trở nên đầy đủ và chật chội, không đủ không gian để sống hoặc di chuyển thoải mái.

Cảm giác mất kiểm soát: Người mắc bệnh có thể cảm thấy mất kiểm soát với hành vi tích trữ của mình. Họ không thể kiểm soát được hành vi tích trữ và có thể có cảm giác hoang mang, lo lắng hoặc căng thẳng khi không thể tích trữ hoặc không có gần kề với những đồ vật đã tích trữ.

Ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống: Bệnh rối loạn tích trữ có thể gây ra những khó khăn và ảnh hưởng xấu đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Các hoạt động hàng ngày, như nấu ăn, làm việc, ngủ và du lịch có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi không gian bị chiếm đóng do đồ vật tích trữ.

Lý do những người mắc chứng rối loạn tích trữ thích giữ lại vật dụng

Lý do những người mắc chứng rối loạn tích trữ thích giữ lại vật dụng có thể khác nhau tùy từng trường hợp cụ thể, nhưng dưới đây là một số lý do phổ biến:

Giá trị tưởng tượng và kỷ niệm: Đồ dùng có thể mang lại cho người bị rối loạn tích trữ một cảm giác an ủi, niềm vui và sự an toàn tâm lý. Chúng có thể đại diện cho kỷ niệm, quá khứ, hoặc mang lại cảm giác kỷ niệm hạnh phúc trong quá trình mua sắm hoặc sở hữu.

Sự an toàn và kiểm soát: Đồ dùng có thể mang lại cho người bị rối loạn tích trữ cảm giác an toàn và kiểm soát. Chúng có thể tạo ra một cái gì đó mà người bệnh cảm thấy có thể kiểm soát và bảo vệ trước những sự biến đổi hay mất mát khác.

Sự gắn kết tình cảm: Người bị rối loạn tích trữ có thể phát triển một liên kết tình cảm mạnh mẽ với đồ dùng, nhìn vào chúng như là một phần của bản thân hoặc như người bạn đồng hành. Điều này có thể làm cho việc tách rời với đồ dùng trở nên khó khăn và đau đớn.

Lo ngại về lãng phí và mất mát: Một lý do khác có thể là sự lo ngại về việc lãng phí và mất mát. Người bị rối loạn tích trữ có thể cảm thấy rằng việc vứt bỏ đồ dùng có thể là lãng phí hoặc mất điều gì đó có thể hữu ích trong tương lai, dẫn đến việc gắn bó với các đồ dùng không cần thiết.

Sự sở hữu và khả năng tái sử dụng: Người bị rối loạn tích trữ có thể tin rằng các đồ dùng có thể có giá trị trong tương lai hoặc có thể được tái sử dụng. Họ có thể cảm thấy rằng việc giữ lại những đồ dùng có thể giúp họ tiết kiệm tiền bạc và tránh việc phải mua mới trong tương lai.

Nguyên nhân của rối loạn tích trữ 

Yếu tố di truyền: Có một yếu tố di truyền trong rối loạn tích trữ, cho thấy nguy cơ bị bệnh có thể gia tăng khi có sự tiền đề di truyền trong gia đình. Tuy nhiên, di truyền chỉ đóng vai trò một phần và không phải là nguyên nhân duy nhất.

Các rối loạn tâm thần khác: Rối loạn tích trữ thường được liên kết với các rối loạn tâm thần khác như rối loạn lo âu, rối loạn tâm thần phân liệt hoặc rối loạn tâm lý khác. Những người mắc các rối loạn này có nguy cơ cao hơn mắc rối loạn tích trữ.

Căng thẳng: Sự trầm cảm và căng thẳng có thể góp phần vào sự phát triển của rối loạn tích trữ. Một số người có xu hướng tích trữ để xoa dịu cảm giác buồn bã hoặc giảm căng thẳng.

Trauma và sự mất mát: Kinh nghiệm trauma hoặc mất mát quan trọng trong cuộc sống có thể góp phần vào việc phát triển rối loạn tích trữ. Tích trữ có thể trở thành một cách để xử lý cảm xúc và cảm giác kiểm soát sau những sự kiện đau buồn hoặc mất mát.

Vấn đề kiểm soát và quản lý cảm xúc: Một số người bị rối loạn tích trữ có khả năng kiểm soát và quản lý cảm xúc kém. Tích trữ có thể trở thành một cách để đối phó với cảm xúc mất kiểm soát hoặc để thể hiện sự an toàn và kiểm soát trong cuộc sống.

Môi trường gia đình: Môi trường gia đình có thể đóng vai trò quan trọng trong phát triển rối loạn tích trữ. Sự mất cân bằng trong quan hệ gia đình, quá mức kiểm soát hoặc quá mức phê phán cũng có thể ảnh hưởng đến cách mà người bị rối loạn tích trữ xử lý và quản lý đồ dùng.

Hình minh họa

Tích trữ quá nhiều đồ dùng có thể đem lại những nguy cơ và hậu quả sau đây

Mất không gian sống: Việc tích trữ quá nhiều đồ dùng sẽ làm chật chội không gian sống của bạn. Phòng ngủ, phòng khách, bếp và phòng tắm sẽ trở nên hẹp hòi, gây khó khăn trong việc di chuyển và sử dụng các khu vực trong nhà.

Tăng nguy cơ tai nạn và chấn thương: Những đồ dùng tích trữ nhiều có thể tạo ra nguy cơ tai nạn và chấn thương. Vì không gian bị chật chội, bạn có thể gặp khó khăn trong việc di chuyển an toàn, làm cho bạn dễ bị ngã hoặc bị thương trong nhà.

Tạo môi trường không hợp vệ sinh: Đồ dùng tích trữ nhiều có thể tạo ra môi trường không hợp vệ sinh. Đồ dùng không sử dụng thường xuyên hoặc không được bảo quản đúng cách có thể thu hút bụi, chất bẩn và côn trùng, gây ra vấn đề về vệ sinh và sức khỏe.

Ảnh hưởng đến tâm trạng và sức khỏe tinh thần: Môi trường sống quá đông đúc và không gian bị chiếm đầy bởi đồ dùng có thể ảnh hưởng đến tâm trạng và sức khỏe tinh thần của bạn. Nó có thể gây ra căng thẳng, lo lắng, cảm giác áp lực và khó chịu.

Khó khăn trong việc tìm kiếm và quản lý đồ dùng: Khi bạn tích trữ quá nhiều đồ dùng, việc tìm kiếm và quản lý chúng sẽ trở nên khó khăn. Điều này có thể mất thời gian và năng lượng, gây ra sự bất tiện và làm mất đi sự hiệu quả trong hoạt động hàng ngày.

Tài chính không cân đối: Việc mua sắm và tích trữ quá nhiều đồ dùng không cần thiết sẽ gây ra tình trạng tài chính không cân đối. Bạn có thể tiêu phí một số lượng lớn tiền bạc vào những đồ dùng không cần thiết, dẫn đến nợ nần và áp lực tài chính.

Điều trị rối loạn tích trữ thường bằng cách nào?

Trị liệu hành vi phản ứng xã hội (CBT): CBT tập trung vào thay đổi suy nghĩ và hành vi không lành mạnh liên quan đến tích trữ. Qua CBT, bạn có thể học cách nhận biết và thay đổi những suy nghĩ tiêu cực, xây dựng kỹ năng quản lý cảm xúc và thay thế các hành vi tích trữ bằng những hoạt động khác.

Trị liệu hoạt động: Trị liệu hoạt động tập trung vào việc giúp người bị rối loạn tích trữ tăng cường nhận thức về giá trị thực sự của đồ dùng và hiệu quả của việc giảm bớt tích trữ. Bằng cách thực hiện các hoạt động như sắp xếp, tẩy rửa và loại bỏ đồ không cần thiết, bạn có thể tạo ra sự thay đổi trong quan điểm và hành vi.

Hỗ trợ nhóm: Tham gia vào nhóm hỗ trợ cho những người có cùng vấn đề có thể giúp bạn chia sẻ kinh nghiệm, học hỏi từ nhau và cung cấp sự hỗ trợ tinh thần. Nhóm hỗ trợ cũng cung cấp một không gian an toàn để khám phá và thảo luận về những nguyên nhân và triệu chứng của rối loạn tích trữ.

Điều trị dược phẩm: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể kê đơn thuốc nhằm giảm các triệu chứng liên quan đến rối loạn tích trữ như lo âu, trầm cảm hoặc rối loạn tâm lý khác. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc chỉ là một phần trong điều trị tổng thể và nên được sử dụng kết hợp với các phương pháp khác.

Tag: Bệnh rối loạn tích trữ Rối loạn tích trữ Tích trữ nhiều đồ đạc