Trương Trọng Nghĩa là một tác giả thơ trẻ nổi bật của đồng bằng sông Cửu Long thời gian gần đây. Với sức sáng tạo dồi dào, anh vừa ra mắt thi phẩm thứ hai “Bay lên từ cánh đồng” (11/2020) và trước đó là “Những mảnh ghép không logic” gây chú ý. Anh cũng là hội viên trẻ nhất vừa được kết nạp vào Hội Nhà Văn Việt Nam. DDVN trân trọng giới thiệu bài phê bình về thơ Trương Trọng Nghĩa của cây bút Huỳnh Thị Quỳnh Nga. 

Tin và bài liên quan:
Diviners Fest: 'Những bài thơ tiếp giáp Ngôn từ và Vũ trụ' Nguyễn Hữu Hồng Minh
Lê Quý Nghi, nhà thơ và ngón tay thơ
Triển lãm Huỳnh Lê Nhật Tấn: Bay ngơ ngác trong Tranh và Thơ

“Bay lên từ cánh đồng” là thi tập thứ 2 sau thi tập “Những mảnh ghép không  logic”. Chân dung người. Chân dung đời sống Nam Bộ hiện ra chất phát hồn hậu trong thơ anh. Có thể ví Nghĩa như một nhà Nam bộ học qua thơ. Tôi tin vậy…

Hãy lắng nghe anh:

“Tôi - Gã cà cuống còn nợ thân cây lúa

Đau đáu giấc mơ đồng bằng. Thấp thoáng bóng mùa trôi…”

Một chàng trai còn rất trẻ. Một thành viên rất mới của Hội nhà văn Việt Nam. Tôi muốn giới thiệu về Trương Trọng Nghĩa. Cái tên và chân dung anh đã là một đề tài. Xuất thân từ cái nôi miệt vườn sông nước. Nên tính cách và con người của Nghĩa đẫm chất Nam bộ. Từ cách nói, cách nghĩ đến cách viết!

Chân dung nhà thơ nữ - Phù điêu - Điêu khắc gia Lê Công Dũng  

Tôi đọc anh và thấm những vết xước từ mùa hạn. Đẫm nỗi đời cơ cực gian truân để làm nên những mùa xanh của đất, Thổi vào đồng bằng hơi thở của sự sống. Những nét đặc trưng của miền sông nước. Đọc để nghe, để thấy hiện lên trong tôi một nỗi thân quen và gần gũi - để thấy hình ảnh lão nông tri điền. Một nốt lặng rất đặc biệt trong thơ anh:

“Ông cha tôi những lão nông tri điền

Quen mùi ruộng đồng. Am tường chuyện nông gia thời vụ

Bao đời cấy cày trên mảnh đất chôn nhau cắt rốn

Rồi lặng lẽ ngày trở về với đất. Ôm đất trọn vào lòng che chở bao dung…”

Đọc thơ Nghĩa để lắng nghe thanh âm của cuộc sống đan xen, bước chân của ngày trở về, nỗi nhớ khắc khoải hằn sâu, ngân lên như chuông gió… Những con đường, những hàng cây ví như những người bạn thân đợi chờ nhau ở đó. Trút những giao cảm, tâm tư hoài niệm :

“Con đường dắt tôi về phía nỗi nhớ  
Hàng cây mùa cũ xanh ngút ngàn

Chuyến xe chở nhọc nhằn nắng gió

Trôi giữa miền ký ức thênh thang…”

Cứ xốn xang, cứ đong đầy là thế . Vẫn nhịp sống Nam bộ  thân quen  thổn thức. Một hình ảnh mà khi nhắc đến lòng người cứ rưng rưng đến lạ:

 “Mẹ tôi gửi tuổi xuân cho bao mùa mưa nắng trên đồng

Cánh đồng trả cho chúng tôi những bát cơm thơm dẻo

Cha tôi gửi bao giọt mồ hôi nhọc nhằn, vất vả

Cánh đồng qua từng mùa gieo gặt vẫn mượt mà xanh …”

Nếu như  “Bay lên từ cánh đồng” Là một chuỗi những sự kiện mang hơi thở đồng bằng, được xâu thật đẹp mắt dưới đôi tay thạo nghề của người thợ kết chữ. Thì hãy lắng nghe anh. Trên chuyến xe đò miền tây hay “Khúc qua vàm cống”. Những hình ảnh rất gợi sự liên tưởng. Đẫm trong tôi một phương nam hoài cổ :

“Vì ai nửa câu dạ cổ

Xuôi chèo tìm nhặt chờ mong

Đêm nay lắng nghe trầm tích

Phù sa nặng chín dòng sông…”

Nhà thơ kiêm cây bút phê bình trẻ Huỳnh Thị Quỳnh Nga.

Đọc với tôi để nghe nôn nao. Để nghe một nỗi nhớ rất lạ lẫm … Những ký ức một thời cứ ùa về . Cứ dội vào lòng tôi thổn thức. Những chuyến xe đò ngược xuôi trên con đường bụi đỏ. Những đợt sóng âm ỉ cháy lòng người ra đi và trở về. Cứ như cơn áp thấp dội vào ký ức, xanh lên những chuyến xe. Miên man những chuyến phà đầy ắp hoài niệm xưa. Một miền sông nước đặc trưng và quyến luyến người đi kẻ đến:

“Nửa đêm ngang Vàm Cống

Xót xa một khúc thương hồ

Mỏng mảnh vầng trăng mùng chín

Dập dềnh như phận bèo trôi…”

Dòng đời cứ trôi đi. Dòng người cứ qua nhau. Chỉ còn lại hồi ức và những thăng trầm của cuộc đời. Đôi khi ta lạc trôi vào cơn mơ, lạc vào giai điệu bolero thổn thức. Lắng nghe những nắng gió bụi đường:

“Giấc ngủ ngắn và cơn mơ lạc mất

Nắng, gió, bụi đường đánh rơi điệu bolero

Bài hát quên tên nhắc những điều xưa cũ

Bao chuyến xe và những kỹ niệm xanh màu…”

Cuộc người chất chứa trong thơ Nghĩa những nỗi niềm hoài vọng. Những trãi nghiệm những dự cảm. Đọc để lắng nghe thanh âm gọi về. Lắng nghe những bước chân vội vàng. Có khi rời rã . Có khi mõi mệt. Một cuộc người hối hả:

“Đã xa chưa mà nghe bề bộn những phân ly

Chiều hoang nắng những giọt cuối cùng chạy trốn

Ai đánh rơi, ai nhặt về khoảng trống

Trong hoang mang say cơn mệt của ngày…”

Tôi đọc anh để tìm về mùi quê thân quen. Tìm về miền ký ức thơ dại. Lòng tôi bay theo khói rơm. Bay theo cánh cò của mẹ. Bay theo bóng diều ngày xưa…Len vào miền thẫm sâu của vùng đất phương nam là hình bóng em vừa trong trẻo vừa hồn hậu, Là bóng dáng ấm áp và thân thuộc bên mâm cơm chiều của mẹ.  Tôi mơ ngây ngô . Mơ như chú cà cuống ngoài đồng…Từ thi tập “Những mảnh ghép không logic” đến “Bay lên từ cánh đồng”. Hơn 10 năm nghe anh dự cảm:

“Tôi trở về bắt những con cà cuống ngoài đồng

Ngày xưa bữa cơm chiều. Mẹ nướng dầm nước mắm

Mùi rơm rạ len vào miền sâu thẫm

Ký ức tuổi thơ. Ruộng rẫy bây giờ…”

Nhìn ở một góc khác của thơ : “Nghĩa đã có những câu thơ mang cảm quan hoài  niệm dành cho trái tim mình”…  PGS- Hồ Thế Hà

“Anh về đứng giữa tháng giêng và hát

Như gã điên thỉnh thoảng tự ru mình

Chỉ có em và tuổi thơ trẻ mãi

Cùng tháng giêng trong ký ức . Riêng anh..”

Tôi bắt gặp nỗi  ám ảnh rất lạ trong thơ anh. Tôi thấy sự đa chiều bí ẩn trong tư duy thơ. Một nốt thăng rất đặc biệt khiến tôi nhớ và thật sự ấn tượng:

“Đêm liêu trai. Tôi đi về phía ngược sáng

Thứ ánh sáng ma mị của loài thiêu thân vừa giãy chết

Vật vã cơn đau hình hài, tê tái những nụ hôn buốt lạnh…”

Không dừng lại ở đó hãy cùng tôi  nhặt những “Nụ xuân”  rơi trong thơ anh. Nghe mùa xuân di trú qua đôi môi, qua giọt vỡ long lanh. Qua đêm trong vắt. Một nốt tình rất xanh. Tôi mường tượng thấy:

“Nụ xuân thơm .

Chợt say mèm đôi môi

Vỡ. Long Lanh

Em dỗi hờn. Đêm trong vắt…”

Ngoài làm thơ, Huỳnh Thị Quỳnh Nga còn viết điểm sách giới thiệu những cây bút trẻ cùng thế hệ của mình. (Ảnh: NVCC)

Không chỉ để những con chữ tự hát. Những vân chữ tự định danh mà. “Người làm vườn” - Cách Nghĩa trãi lòng mình. Tôi thấy trong anh sự cần mẫn. Tươm tất chu đáo. Tận hiến khi viết … Mỗi bài thơ là một mảng tâm trạng đầy những cảm xúc chân thành, vì cuộc sống, vì nhân sinh vì cảm thấy như mình nợ cuộc đời này nhiều thứ vậy:

“Cũng chỉ là chút sương khói mong manh

Giấc mơ hoang tìm đôi làn hương mỏng

Đêm nguyện cầu, giọt sương soi mình nhặt bóng

Phía cuối vườn vừa rụng nụ trần gian…”

Có thể vài lời tôi cảm nhận về thơ Nghĩa. Vẫn chưa đủ thể hiện hết những tầng cảm xúc rất đặc biệt trong thơ anh. Những khát vọng rất xanh. Những trắc ẩn nhân sinh. Tôi nhìn thấy điều đó. Cuộc sống luôn là một bảng màu bí ẩn. Khám phá và tìm kiếm.

Phục vụ và tận hiến  là hành trình gian khổ chinh phục cái đẹp nhân bản. Người làm vườn sẽ có thêm những mùa bội thu. Những ấn phẩm mới sớm sẽ chào sân. Khu vườn thơ sẽ rộn ràng thanh âm, lấp lánh sắc mầu  cuộc sống. “Buổi sáng trong veo lời gió. Có đôi chim ríu rít trên nhành mai đầu ngõ…Giêng rồi đó em !” .

Tôi tin vậy! Và hy vọng mỗi độc giả hãy khám phá và thưởng lãm một nét xuân rất thi vị, rất đặc biệt và đong đầy cảm xúc trong thơ anh. Những nốt xanh  ấn tượng trong thi tập “Bay lên từ cánh đồng” và “Những mảnh ghép không logic”.

“Hành trình của Trương Trọng Nghĩa là sự ra đi trong cuộc đời nhưng lại là sự quay về của ký ức trong quá trình sáng tạo thi ca…Dù viết về đề tài nào và hướng đến chân trời nào thì cái đích cuối cùng của thi ca cũng là sự trở về bản ngã của chính nhà thơ” – nhà Phê bình văn học Võ Tấn Cường.

Nói như thế để thấy ở nhà thơ Trương Trọng Nghĩa một lối viết phụng hiến. Đi từ cánh đồng thơ đến trái tim người đọc… !!

Mỹ Tho, 7.11.2020

Huỳnh Thị Quỳnh Nga 

Nhà thơ trẻ Trương Trọng Nghĩa, gương mặt thơ triển vọng của Đồng bằng sông Cửu Long. 

DDVN GIỚI THIỆU CHÙM THƠ "BAY LÊN TỪ CÁNH ĐỒNG" CỦA TRƯƠNG TRỌNG NGHĨA 

Mưa qua miền tóc thơm

Anh băng núi tìm em chỉ thấy cánh rừng sương phủ
Chiều xuống nghe hoang vu tiếng gọi muôn trùng gió 
Đá bạc đầu vì lời hứa rêu phong
Em ở đâu giữa trăm năm những huyền thoại xanh màu

Hay dỗi hờn trốn trong cô liêu miền nhan sắc
Nên cơn mưa đi qua vội vàng vẫn còn thơm mùi tóc
Anh đi tìm hết chín ngàn tám trăm mười ba bậc đá
Chỉ gặp nỗi cô đơn của cánh rừng già
Và vi vu lời gió thiết tha...

Sợi tóc đánh rơi, làn hương đã bay xa
Anh ngu ngơ lạc giữa mong manh miền sương khói
Ma mị tiếng gà rừng gáy xao xác phía mờ xa đỉnh núi
Cơn mưa rừng khiến tim anh lạnh cóng mất rồi!
Hỏi núi, hỏi mây nhưng chẳng nghe được tiếng trả lời

Mưa cứ rơi như rắc hương thơm lên làn tóc
Từ bao giờ mình cứ giả vờ mộng mị đời nhau
Làm sao anh giữ được chút làn hương hư ảo?
Mờ mịt bóng mây, rừng chiều sương phủ
Làm sao biết con đường này sẽ dẫn lối anh về đâu?

Chỉ còn đây miền tóc thơm trong ký ức xanh màu
Và cánh rừng già sẽ giữ giùm đôi ta những điều bí mật
Phía rong rêu anh đi tìm làn hương hóa thạch
Tóc cứ thơm thơm giữa những chiều mưa giăng...

Khúc qua Vàm Cống

Cầu Vàm Cống được thông xe,
những chuyến phà ngược xuôi đã đi vào dĩ vãng...
Nửa đêm về ngang Vàm Cống
Xót xa một khúc thương hồ
Mỏng mảnh vầng trăng mùng chín
Dập dềnh như phận bèo trôi

Ai vì nửa câu dạ cổ
Xuôi chèo tìm nhặt chờ mong
Đêm nay lắng trong trầm tích
Phù sa nặng chín dòng sông

Có nhánh sông không về biển
Xót lòng nghe điệu xàng xê
Ai thương và ai lỗi hẹn
Dạt trôi lạc mất hẹn thề

Nên trăng mồ côi từ đấy
Đời ta cũng buồn như sông
Để tiếng đờn kìm thổn thức
Từ khi em bỏ cánh đồng

Đành thôi một đêm Vàm Cống
Sóng sánh một vầng trăng tan
Đành thôi thương bờ bến cũ
Về đây dẫu có muộn màng...

Tọa đàm "Trương Trọng Nghĩa - Khát vọng bay lên từ cánh đồng" do Hội Văn học nghệ thuật Tiền Giang tổ chức. 

Giấc mơ bị đánh mất

Chẳng nhớ được gì về giấc mơ đêm qua
Tỉnh giấc chỉ mình tôi giữa căn phòng trống
Ai đã mang giấc mơ tôi đi
Hay giấc mơ đã tự rời bỏ trong đêm nguyệt thực?
Dấu tích chỉ còn lại những vết trầy xước nơi lồng ngực căng đầy

Hẳn tôi đã ở đấy rất lâu
Giữa đôi ngọn núi chập chùng phủ màu u ám
Đỏ quạch vầng trăng mùa viên mãn
Ú ớ cơn mê hao khuyết hình hài.

Hẳn ai đó đã đặt chân đến căn phòng của tôi trong giấc mơ đêm qua
Đôi dép còn để hờ nơi ngạch cửa
Rõ ràng tôi nghe tiếng con mực sủa

Nửa đêm cửa sổ mở và tinh mơ có những dấu chân trên bờ tường.
Bằng cách nào đó tôi đã vẽ rất nhiều khối lập phương

Trên những cánh hoa tulip vừa được cắm
Đêm qua hình như có cơn mưa ngang qua thành phố
Cơn khát tôi uống cạn bầu trời...
Và tôi đã hát bằng lời của loài thiên di.

Chẳng còn nhớ được gì...

Tôi bắt đầu với cơn mệt buổi sáng
Chẳng còn nhớ gì...

Tôi thức dậy cùng những hoang mang
Giữa căn phòng trống.

 

Cơn ác mộng

Đêm liêu trai
Tôi đi về phía ngược sáng
Thứ ánh sáng ma mị của loài thiêu thân vừa giãy chết
Vật vã cơn đau hình hài, tê tái những nụ hôn buốt lạnh
Tôi thấy hồn mình đang rời khỏi xác
Và tự tôi phủ định chính tôi.

Khi cơn gió đến gieo rắc mùi xú uế
Tôi thấy mình bay lơ lửng giữa trùng điệp sóng điện từ và khói bụi
Khi cơn mưa mang theo thứ axit đầy ám ảnh hủy diệt
Loài người vẫn ngủ mê trong đêm trường thế kỷ mệt nhoài
Khi những hàng cây đã nhường chỗ cho đường cao tốc
Xe cộ vụt qua như mũi tên vắt ngang thế kỷ không ưu tư
Khi những tòa nhà cao tầng cứ giăng thứ ánh sáng đầy mê hoặc
Loài thiêu thân gieo mình dưới những ngọn đèn cao áp ven đường.

Huyễn hoặc em, huyễn hoặc những lời ngọt ngào ướp mật
Những nụ cười sắc lạnh chợt tắt trên phố đông người
Những dòng xe như mắc cửi, những dòng đời ngược xuôi
Xao xác đôi mắt cá chết trong ngày nhật thực
Loanh quanh những ngã năm, ngã bảy để rồi lạc mất giữa trăm năm...

Trong bảng lảng khói sương, trong mịt mùng mây phủ
Tôi tìm bóng mình giữa thành phố của những người lạ xa
Đêm nguyện cầu thấy tôi một mình ngồi khóc
Tỉnh dậy mồ hôi đẫm ướt đầm đìa trên ngực áo
Và tôi thấy tôi đang quỳ...

 

Trương Trọng Nghĩa là Hội viên Hội Nhà Văn Việt Nam trẻ nhất vừa được kết nạp. 

Trên chuyến xe đò miền Tây

Khi thành phố lùi dần sau ô cửa
Chuyến xe trĩu nặng muôn ngàn nỗi nhớ
Hành trang là những ngày buồn chực khóc
 

Đánh rơi bao ý nghĩ không lối thoát dọc đường

Chẳng gì có thể giải thoát tôi khỏi tình trạng này
Chẳng ai có thể cứu vãn một cuộc rời không kỳ hạn
Những cột cây số không sao đo đếm hết
Từng nỗi tôi trôi dài theo vòng bánh xe lăn

Đã xa chưa mà nghe bề bộn những phân ly
Chiều hoang nắng những giọt cuối cùng chạy trốn
Ai đánh rơi, ai nhặt về khoảng trống
Trong hoang mang say cơn mệt của ngày

Giấc ngủ ngắn và cơn mơ lạc mất
Nắng, gió, bụi đường đánh rơi điệu bolero
Bài hát quên tên nhắc những điều xưa cũ
Bao chuyến xe đi và những kỷ niệm xanh màu

Bao lần nhớ chợt hanh hao ngày tháng
Để rồi quên những chuyến xe vội vã trong đời
Ngày lạc em cùng bao điều bí mật
Tôi mệt nhoài giữa ngày tháng rong chơi...

Bay lên từ cánh đồng

Ra đi tôi nợ cánh đồng lời tạ lỗi
Khi hạt cơm thơm dẻo còn dính ở khóe môi
Chén canh rau tập tàng còn ngọt ngào đầu lưỡi
Mùi bùn đất còn nghe ngai ngái
Khói đốt đồng chiều hôm ấy còn cay

Cha thường bảo đất quê luôn nghĩa tình
Đất không phụ người mà chỉ người phụ đất
“Nhà nông vất vả bội phần con ạ!”
Khi hạt gạo còn nhọc nhằn mồ hôi, nước mắt
Đất lành nhưng rồi đàn chim cũng vỗ cánh bay đi

Chiếc sừng trâu cha tôi còn treo nơi góc nhà
Để nhắc nhớ cháu con về một thời gian khó
Một thời con trâu cái cày, đồng sâu ruộng cạn
Giờ trai tráng bỏ làng lên phố
Đêm đêm cha thao thức cùng tiếng vạc sành nỉ non

Mẹ tôi gầy gò như cây lúa héo hon
Cố tiễn tôi qua hết những cánh đồng trơ rạ
Tiếng còi tàu vang rền làm đàn chim giật mình hối hả
Bay vút lên từ phía những cánh đồng
Bỏ lại khoảng trời mênh mông...

T.T.N