Lịch sử Hoàng thành Thăng Long không bị đứt đoạn
Cuộc khai quật thăm dò khu vực phía Đông Bắc nền điện Kính Thiên với tổng diện tích gần 990m2, được thực hiện từ tháng 7/2019. Qua đó, các nhà khảo cổ có thêm tư liệu để khẳng định, khu vực chính tâm của Hoàng thành Thăng Long có lịch sử tồn tại liên tục, kéo dài hơn 1.300 năm không hề đứt đoạn, từ thời Đại La, Đinh - Tiền Lê đến thời Lý, Trần, Lê.

Khu vực khai quật phía Đông Bắc nền điện Kính Thiên

Lần đầu tiên, các nhà khảo cổ phát hiện trong khu vực này một cống nước xây bằng gạch kiên cố thời Đại La (thế kỷ 7- 9) chứng minh khu vực trung tâm của thành Đại La vẫn ở Trung tâm Hoàng thành Thăng Long. Theo ghi chép của “Chiếu dời đô”, thành Thăng Long được nhà Lý kế thừa xây dựng trên cơ sở thành Đại La.

Cống nước bằng gạch thời Đại La

Trong khi đó, các kiến trúc thời Đinh - Tiền Lê, thời Lý, Trần phân bố ở khu vực sau nền điện Kính Thiên, chứng tỏ tính chất trung tâm khá đồng đều trên toàn bộ các vị trí đã khai quật và cũng tương đồng với toàn bộ khu vực 18 Hoàng Diệu và Vườn Hồng.
Thời Lý, các dấu tích kiến trúc không nhiều do bị phá hủy. Tuy nhiên, nhóm nghiên cứu phát hiện di vật tượng rồng đất nung thời Lý có kích thước rất lớn, hơn cả tượng rồng ở khu 18 Hoàng Diệu cho thấy có thể có kiến trúc quy mô lớn, quan trọng thời Lý ở đây.

Mào đầu rồng đất nung thời Lý

Còn các dấu tích kiến trúc thời Trần có dấu vết cháy rất nhiều (than tro) gợi đến các cuộc chiến tranh vào cuối thời Trần (thế kỷ 14), khiến kinh thành bị phá hủy nhiều lần.

Hé lộ dấu tích Ngự hoa viên
Thời Lê Sơ có 2 dấu tích bó nền trang trí hoa chanh, móng cột gia cố kỹ lưỡng cho thấy khu vực này có nhiều công trình quan trọng thời Lê Sơ. Còn thời Lê Trung Hưng hình thành tổ hợp kiến trúc có móng cột lớn phía Tây và kiến trúc sân vườn phía Đông. Theo PGS. TS Tống Trung Tín (Chủ tịch Hội Khảo cổ học Việt Nam), từ dấu tích móng cột này có thể suy đoán đây là kiến trúc 5 gian 2 chái nằm trên trục Ngự đạo Đoan Môn - Kính Thiên. Rất có khả năng đây là “cổng” của một khu cung điện quan trọng khác trong Cấm thành Thăng Long. 

Dấu tích kiến trúc có khả năng là ngự hoa viên thời Lê Trung hưng

Theo thư tịch cổ và bản đồ cổ thì sau chính điện Kính Thiên là điện Cần Chánh. Nếu đây đúng là kiến trúc cổng thì di tích này đánh dấu sự bắt đầu của khu vực điện Cần Chánh, nơi làm việc của Hoàng đế và triều đình Lê Trung Hưng.
Với kiến trúc sân vườn phía Đông, PGS. TS Bùi Minh Trí, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh thành cho biết: “Phát hiện mới về dấu tích kiến trúc sân vườn thời Lê Trung hưng gồm đường đi và hệ thống bồn hoa nằm dọc hai bên đường là phát hiện quan trọng, minh chứng rõ hơn về trình độ quy hoạch không gian và cảnh quan sân vườn của các công trình kiến trúc trong Hoàng cung Thăng Long đương thời. Theo sử cũ trong Hoàng cung Thăng Long có các Vườn ngự (hay Ngự viên), dành cho nhà vua và hoàng gia dạo chơi, nhưng không có những mô tả cụ thể”. 

Bồn hoa thời Lê trung hưng

Ông Trí cho rằng các dấu tích “bồn hoa” có thể là để trồng cây, không hẳn trồng hoa như bây giờ. Ngoài ra, cuộc khai quật còn thu được nhiều hiện vật ấn tượng như: Đầu ngói ống trang trí hoa sen thời Đinh- Tiền Lê, những mảnh gốm men trắng cao cấp thời Lý, mào đầu rồng lớn đất nung thời Lý, gạch in chữ Vĩnh Ninh trường thời Trần, đồ gốm men vẽ rồng năm móng thời Lê sơ… Qua đó, thấy được bản sắc văn hóa và sự tài hoa của các nghệ nhân xưa. 

PGS.TS Tống Trung Tín - Chủ tịch Hội Khảo cổ học Việt Nam cho biết cuộc khai quật thu được nhiều hiện vật quý giá

PGS.TS Bùi Minh Trí nhận định, tuy diện tích khai quật chỉ 990m2 nhưng đã phát hiện được nhiều loại hình di tích và di vật rất đặc sắc của Hoàng thành Thăng Long, nơi lưu dấu lịch sử lâu dài nhất của các triều đại phong kiến Việt Nam. Trong năm 2020, Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long – Hà Nội sẽ tiếp tục mở rộng khai quật để có thêm tư liệu phục hồi không gian Điện Kính Thiên.

(Ảnh: Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long – Hà Nội)

Tag: Phát hiện khảo cổ Hoàng thành Thăng Long dấu tích ngự hoa viên khai quật điện Kính Thiên