VĂN HÓA

Vì sao ngày Nguyên Tiêu phải ăn bánh trôi nước?

Tam Nguyên • 23-02-2023 • Lượt xem: 1916
Vì sao ngày Nguyên Tiêu phải ăn bánh trôi nước?

Ngày Nguyên Tiêu ăn bánh trôi nước, cầu mong cho cả năm bình an và trọn vẹn chính là phong tục truyền thống của người Việt, cũng như đại đa số các quốc gia châu Á khác.
 

Tết Nguyên Tiêu là gì?

Nguyên tiêu hay rằm tháng Giêng là rằm lớn nhất trong năm, khởi sự suôn sẻ, mọi sự bình an cũng là một phần ước nguyện được người người gửi gắm trong đêm trăng đẹp này bởi theo quan niệm của người xưa, cúng lễ cả năm cũng không bằng rằm tháng Giêng.

Tết Nguyên tiêu ăn bánh trôi đã thành một tập tục không thể thiếu. Nhân bánh có thể bằng các loại hoa quả, bên ngoài lấy bột gạo nếp gói thành từng viên tròn, rồi nấu chín, ăn thơm, ngon miệng.

Món bánh cầu bình an ngày Nguyên Tiêu

Nhiều người vẫn nhầm lẫn giữa món bánh trôi tết Nguyên tiêu với bánh trôi trong tết Hàn thực. Tuy cách làm và hình dạng gần giống nhau, món bánh trôi tết Nguyên tiêu có từ thời Trung Hoa cổ đại, sau du nhập sang các nước châu Á rồi dần trở nên quen thuộc. Riêng món bánh trôi trong tết Hàn thực mà người Việt thường nấu là món ăn cổ truyền của miền Bắc nước ta, bắt nguồn từ sự tích Con rồng cháu tiên.

Món bánh trôi của người Việt gần giống với bánh thang viên ở khâu nhồi bột áo. Nhờ vậy, mặt bánh mịn màng duyên dáng. Chè trôi nước của miền Nam cũng là phiên bản giống bánh trôi thang viên nhất ở cả bột áo, nhân đậu xanh và nước đường nấu cùng gừng xắt nhuyễn chan lên bánh. Bánh trôi miền Bắc vì có nhân là viên đường phên nên hầu như không ăn cùng nước chan, chỉ thêm ít mè rang lên mặt bánh và ít dừa nạo nhuyễn nhằm tăng vị  ngọt, béo.

Tiêu chí để có một chén bánh trôi ngon theo kiểu miền Nam là những viên bánh được xe đều tay, tròn đầy nằm gọn trong chén nước gừng màu ngà. Vài sợi gừng xắt mỏng thả trong nước vừa giúp món ăn dậy mùi thơm vừa làm ấm bụng, dễ tiêu. Nước cốt dừa thắng cùng bột năng thành hỗn hợp sệt chan lên mặt bánh cùng ít mè rang nhất định làm ưng bụng những ai ưa vị béo.

Cách làm bánh trôi nước ngon chuẩn vị người Việt

Để làm ra một chén chè trôi nước thơm ngon mất khá nhiều công đoạn. Ngày nay, với các loại bột làm bánh có sẵn, người ta làm chè trôi nước nhanh gọn hơn. Thế nhưng thời xưa, nếu muốn làm chè trôi nước phải mang gạo nếp ngon đến cửa hàng tạp hóa nhờ xay thành bột. Gạo nếp ngâm nước qua đêm cho mềm, vớt ra xay trong cối đá cùng một lượng nước vừa phải thành một thứ nước bột trắng đục. Nước bột đó được đổ vào bao tải hoặc vải mùng, để lên rổ đặt chỗ cao, phía dưới là thau nhôm hứng nước. Đặt túi bột ở yên đó, dằn thêm tấm thớt nặng lên, sau một đêm nước chắt ra hết, bột khô mới mang đi nhồi làm vỏ bánh.

Kinh nghiệm để có phần vỏ bánh ngon là khi nhồi bột phải lường đúng tám phần nếp, hai phần gạo tẻ, nhồi với nước sôi cho kỹ thì những viên trôi nước mới mềm dẻo, để được lâu mà không bị hôi chua hay sượng cứng. Sau này, nhiều người biến tấu phần vỏ bánh từ bột nếp nhồi với bí đỏ, khoai lang tím, trà xanh,… để cho ra phần vỏ bánh màu sắc rực rỡ. Song, bánh trôi truyền thống với màu trắng ngà vẫn giữ nguyên giá trị trong những hoài niệm xưa cũ về món bánh đêm Nguyên tiêu. Bởi lẽ phần hồn cốt lõi của món bánh chính là sự vén khéo ở khâu nhồi bột, xe bột và luộc bột thật nhuần nhuyễn.

Những viên bột sẽ được mang đi luộc qua nước sôi để bánh chín. Nước sôi, bột lần lượt được thả vào nồi. Bánh chín sẽ tự động trồi lên trên mặt nước, bột đổi màu trắng trong, da mịn. Khâu này là lúc đánh giá chất lượng viên bánh: không bể, không méo, dẻo, mềm là đạt. 

Nồi nước đường được nấu trong khi chờ luộc bánh. Khi nước đường tan hết, sôi lên, thả nhúm gừng xắt nhuyễn vào cho dậy mùi thơm. Bánh chín được vớt ra chén, múc thêm vá nước đường chan ngập bánh. Nếu thích thì chan thêm nước cốt dừa, rắc ít dừa nạo, mè rang. Bằng không, cứ vậy mà xếp lên mâm, món bánh ấy đủ làm thơm lòng mát dạ một mùa Nguyên tiêu.