ĐỜI SỐNG

Bí ẩn đằng sau những giấc mơ thật như đời

Minh Trung • 29-03-2023 • Lượt xem: 884
Bí ẩn đằng sau những giấc mơ thật như đời

Theo Tổ chức Giấc ngủ Quốc gia Hoa Kỳ (NSF), mỗi người đều mơ khi ngủ hàng đêm, nhưng hầu hết thời gian bạn không nhớ gì về những giấc mơ đó. Tuy nhiên, đôi khi bạn có thể nhớ được chi tiết và toàn bộ diễn biến của giấc mơ vừa trải qua. Nhiều người chỉ trải qua hiện tượng này một lần duy nhất, trong khi không ít người trải nghiệm điều này nhiều lần, thậm chí hàng ngày. Vậy liệu việc nằm mơ nhiều có thể là một “điềm báo” gì không? 

Tổng quan về Vivid dream

Giấc mơ sống động, hay còn gọi là vivid dream, là hiện tượng khi bạn có thể nhớ được chi tiết về giấc mơ của mình khi thức dậy. Những giấc mơ này có cảm giác rất chân thật đến nỗi bạn không biết liệu mình đang mơ hay tỉnh. Theo chuyên gia giấc ngủ Afy Okoye và chuyên gia tâm lý Michael Breus, vivid dream có thể được chia thành 4 loại:

• Lucid dream: xảy ra khi bạn nhận thức được mình đang mơ và có thể kiểm soát giấc mơ.

• Nightmare (ac mộng).

• Dream enactment: xảy ra khi bạn "hành động" đúng như giấc mơ của mình: nói mê, đạp chân hay quơ tay loạn xạ. Cần phân biệt hiện tượng này với mộng du (sleepwalking), vì dream enactment xảy ra trong giai đoạn ngủ nông (REM), trong khi mộng du phổ biến ở giai đoạn ngủ sâu (NREM).

• Fever dream: xảy ra khi bạn mơ thấy những điều tiêu cực trong lúc sốt.

Vivid dream hoạt động theo cơ chế nào?

Mỗi chu kỳ giấc ngủ bắt đầu bằng giai đoạn chuyển động mắt nhanh (REM) và kết thúc với giai đoạn chuyển động mắt không nhanh (NREM). Trong giai đoạn NREM, bạn thường ngủ nhẹ và mơ về những thứ đơn giản. Trong khi đó, ở giai đoạn REM, bạn ngủ sâu và mơ về những thứ phức tạp và chi tiết hơn.

Trong một đêm, bạn sẽ trải qua bốn đến sáu chu kỳ như vậy. Mặc dù giấc mơ có thể xảy ra ở mọi giai đoạn, nhưng chúng thường phức tạp và chân thực nhất trong giai đoạn REM, khi vùng dưới đồi của não hoạt động mạnh mẽ nhất.

Khi đến chu kỳ cuối cùng (khi bạn chuẩn bị thức dậy), giai đoạn REM kéo dài hơn và NREM giảm đáng kể. Theo Verywell Mind, giấc mơ sống động thường xảy ra trong giai đoạn này. Nếu bạn đột ngột tỉnh giấc trong giai đoạn REM, não bộ sẽ nhớ được những giấc mơ đó.

Hình minh họa

Nguyên nhân gây nên Vivid dream

Hiện vẫn chưa có một công bố chính thức nào về nguyên nhân cụ thể dẫn đến vivid dream. Tuy nhiên, theo Cơ quan Nghiên cứu Khoa học Quốc gia Mỹ (NSF), một số yếu tố tác động đến tần suất xảy ra hiện tượng này:

- Các bệnh lý về thể chất/tinh thần: Theo Healthline, người bị trầm cảm hay tâm thần phân liệt thường gặp vivid dream nhiều hơn bình thường. Các bệnh nhân ung thư và tim mạch cũng có khả năng gặp hiện tượng này.

- Căng thẳng, lo âu: Stress khiến hàm lượng cortisol tăng cao, đây là “kẻ thù” của giấc ngủ ngon. Một hệ quả phổ biến là mơ thấy ác mộng thường xuyên.

- Tác dụng phụ của thuốc/chất kích thích: Một số loại thuốc điều trị trầm cảm, tim mạch và Parkinson có thể khiến bạn gặp vivid dream nhiều hơn. Ngoài ra, việc cai nghiện rượu đôi khi cũng gây ra hiện tượng này, do đồ uống có cồn ức chế giấc ngủ REM và khiến bạn ngủ nông hơn.

- Rối loạn nhịp sinh học: Việc thay đổi nhịp sinh học (do chạy deadline xuyên đêm hoặc di chuyển lệch múi giờ) dễ khiến bạn bị rối loạn chu kỳ ngủ, từ đó nhớ chi tiết giấc mơ của mình. Ở nữ giới, một số thay đổi về hormone khi mang thai hoặc trong ngày “đèn đỏ” cũng có thể dẫn đến hiện tượng này.

Hệ quả từ Vivid dream

Về cơ bản, trải qua hiện tượng vivid dream đôi khi là chuyện bình thường và trong một số trường hợp, giấc mơ dạng lucid dream còn được sử dụng như một liệu pháp giảm căng thẳng và hồi phục chức năng vận động.

Tuy nhiên, nếu bạn thường xuyên nhớ được giấc mơ của mình, đặc biệt là ác mộng, nó có thể gây ra tác động tiêu cực trong sinh hoạt hàng ngày:

- Mệt mỏi vào ban ngày: Nếu giấc ngủ bị ngắt quãng nhiều lần trong đêm, nó sẽ làm giảm khả năng tập trung và ghi nhớ thông tin vào hôm sau. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất làm việc và có thể đặc biệt nguy hiểm nếu bạn làm công việc liên quan đến y tế, xây dựng hay máy móc.

- Tâm trạng thất thường: Việc gặp ác mộng thường xuyên có thể tăng mức độ căng thẳng, lo âu và nhiều vấn đề tâm lý khác. Bạn cũng dễ trở nên nhạy cảm, dễ cáu giận hơn trong ngày.

- Né tránh giấc ngủ: Nỗi sợ mơ thấy ác mộng khiến nhiều người né tránh giấc ngủ, dù cơ thể đã đến lúc cần “sạc pin”. Điều này khiến bạn thiếu ngủ và khả năng trao đổi chất kém hơn.

Làm thế nào để giảm ảnh hưởng của vivid dream?

Để giảm tần suất của vivid dream, điều quan trọng là duy trì một lối sống lành mạnh và tránh stress quá nặng. Dưới đây là một số cách để giảm tác động của vivid dream.

Đầu tiên, bạn cần đảm bảo giấc ngủ lành mạnh bằng cách cố gắng ngủ đúng giờ và tránh ăn quá no hoặc uống các loại đồ uống có cồn hoặc caffeine trước khi đi ngủ. Bạn cũng nên giữ cho phòng ngủ mát mẻ, yên tĩnh và tối đủ để giúp cơ thể thư giãn và sẵn sàng cho giấc ngủ.

Tiếp theo, duy trì tâm trạng thoải mái qua việc thử các kỹ thuật giảm stress như tập thở sâu, thiền định, yoga hoặc hình ảnh hướng dẫn. Ngoài ra, hãy đảm bảo rằng bạn có đủ thời gian nghỉ ngơi và tránh quá tải.

Bên cạnh đó, bạn cũng có thể sử dụng liệu pháp tưởng tượng diễn tập (imagery rehearsal therapy). Nếu bạn thường xuyên gặp ác mộng do stress tâm lý hoặc chấn thương trong quá khứ, bạn có thể thử liệu pháp tưởng tượng diễn tập dưới sự hướng dẫn của chuyên gia tâm lý. Theo phương pháp này, bạn sẽ tưởng tượng lại phần kết của cơn ác mộng theo cách tích cực, giúp giảm thiểu ảnh hưởng của chúng trong cuộc sống hàng ngày.

Như vậy, việc trải qua những giấc mơ đầy màu sắc và sống động không phải lúc nào cũng đem lại trải nghiệm tốt đẹp. Nếu bạn đang gặp phải các vấn đề liên quan đến vivid dream, đừng ngần ngại tìm kiếm sự giúp đỡ từ các chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ chuyên khoa giấc ngủ để được tư vấn và điều trị kịp thời. Hơn nữa, hãy duy trì một lối sống lành mạnh, giảm bớt căng thẳng và tạo điều kiện cho giấc ngủ chất lượng để tránh tình trạng ảnh hưởng tiêu cực của vivid dream đến sinh hoạt hàng ngày.