Ngoài các giải Nobel Văn học, Hòa bình và Kinh tế sẽ được trao tặng lần lượt trong tuần này thì như thường lệ, ngày 2/10, Giải Nobel Y sinh đã chính thức thuộc về hai nhà khoa học Katalin Kariko và Drew Weissman với sự đóng góp to lớn trong công cuộc nghiên cứu và phát triển vaccine mRNA chống lại Covid-19.

Ngày 03/10, Giải Nobel Vật lý chính thức gọi tên ba nhà khoa học Pierre Agostini, Ference Krausz và Anne L’ Huillier với các phương pháp thực nghiệm tạo ra xung ánh sáng atto giây góp phần phục vụ các nghiên cứu về động lực học điện tử trong vật chất.

Ngày 04/10, ba nhà khoa học có công khám phá và nghiên cứu ra công nghệ chấm lượng tử lần lượt là Mougi Bawendi, Louis Brus và Alexei Ekimov được Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển công bố là chủ nhân tiếp theo của giải thưởng Nobel Hóa học trong năm 2023.

Vinh danh những người có đóng góp to lớn cho nhân loại

Giải thưởng danh giá và uy tín nhất hành tinh được thành lập bởi Alfred Nobel (1833-1896), một nhà nghiên cứu, nhà phát minh, kỹ sư người Thụy Điển.

Alfred Nobel (1833-1896), người tạo ra giải thưởng Nobel với mong muốn vinh danh những những ai có đóng góp to lớn cho nhân loại.

Được biết, Alfred Nobel sở hữu cho bản thân mình hơn 300 bằng sáng chế và ông chính thức trở nên nổi tiếng, được nhiều người biết đến khi phát minh ra thuốc nổ bằng cách trộn hỗn hợp nitroglycerine với một hợp chất góp phần làm cho thuốc nổ ổn định hơn.  

Cũng chính từ đó, thuốc nổ cũng ngày càng trở nên phổ biến trong các lĩnh vực như xây dựng, khai thác mỏ hay ngành công nghiệp vũ khí. Những điều này đã giúp cho Alfred Nobel thu về một khoản lợi nhuận khổng lồ và nhanh chóng trở nên giàu có. 

Đến giai đoạn cuối đời, có lẽ Nobel đã có những suy nghĩ về khối tài sản khổng lồ của mình nên ông đã quyết định sử dụng chúng thành một khoản tài trợ cho các giải thưởng hằng năm, “cho những người mang lại lợi ích to lớn nhất cho nhân loại trong năm trước”.

Lịch sử giải thưởng Nobel chính thức bắt đầu vào năm 1901 khi những giải thưởng đầu tiên được trao cho những người xứng đáng, bao gồm các lĩnh vực Hóa học, Vật lý, Y học, Hòa bình và Văn học. 

Đến năm 1968, ngân hàng Trung ương Thụy Điển đã tiến hành thành lập, tổ chức giải Nobel thứ sáu, giải Nobel Kinh tế. Đối với những người theo chủ nghĩa Nobel thuần túy, xét về mặt kỹ thuật, giải Nobel Kinh tế không phải là giải Nobel, tuy nhiên, giải thưởng này đều được trao cùng các hạng mục khác mỗi năm.

Ban đầu, giải Nobel chỉ được trao ở Thụy Điển, nơi Alfred Nobel sinh ra. Tuy nhiên, không biết vì lý do nào, Nobel đã đặc biệt lựa chọn Na Uy là nơi để trao giải Nobel Hòa Bình.

Tính đến thời điểm hiện tại, giải Nobel Hòa bình hoàn toàn thuộc trách nhiệm của Na Uy. Ngày 10/12 hàng năm (ngày Nobel mất), tại thủ đô Oslo của Na Uy, giải Nobel Hòa bình được tổ chức thành một buổi lễ riêng biệt trong khi các giải khác sẽ được trao tại Stockholm.

Có thể nói, giải Nobel vẫn luôn là giải thưởng danh giá và uy tín nhất hành tinh bởi lẽ bên cạnh việc tôn vinh những thành tựu xuất sắc cho những ai có những đóng góp to lớn thuộc các lĩnh vực Văn học, Hóa học, Vật lý, Y học, Kinh tế và Hòa bình, giải thưởng Nobel còn góp phần khích lệ những nhà khoa học, nhà nghiên cứu, những ai hoạt động, làm việc vì hòa bình hãy luôn luôn cố gắng, nỗ lực, đầu tư nghiên cứu để mang lại những lợi ích cho cộng đồng cũng như sự phát triển của nhân loại trong tương lai.

Đặc biệt, giải thưởng Nobel vẫn sẽ luôn là nguồn cảm hứng cho những thế hệ về sau này.

Sự vinh quang và niềm tự hào

Giải thích cho câu hỏi vì sao giải thưởng Nobel vẫn luôn giữ vững được vị thế và có sức ảnh hưởng của riêng mình thì có lẽ vì cơ cấu giải thưởng đi kèm với một lượng tiền mặt lớn. 

Trong năm nay, cơ quan quản lí giải thưởng, quỹ Nobel, đã tăng số tiền thưởng lên 10%. Ngoài tiền thưởng, những người được vinh danh còn được trao tặng huy chương Vàng 18 cara, bằng chứng chứng nhận họ đã nhận giải Nobel vào tháng 12.

Xét trên dòng thời gian lịch sử của giải thưởng Nobel, đa phần những người được vinh danh đều là những người đàn ông da trắng. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển, sự hiện đại, việc này cũng bắt đầu có sự thay đổi, dẫu vậy, cần phải nhìn nhận một điều rằng sự thay đổi này vẫn chưa đáng kể đối với những người nhận giải Nobel, đặc biệt trong lĩnh vực khoa học.

Theo thống kê, với thông báo được phát ra vào ngày 02/10, có tổng cộng 62 người phụ nữ được nhận giải Nobel, trong đó có 26 người thuộc hạng mục khoa học. Cụ thể, 4 người nhận giải Nobel Vật lý và 2 người nhận giải Nobel Kinh tế.

Trong tổng cộng 221 cá nhân đã được nhận giải Nobel Vật lý cụ thể có 4 người phụ nữ lần lượt là Marie Curie (1903), Maria Goeppert-Mayer (1963), Donna Strickland (2018), Andrea Ghez (2020).

Có thể nhìn thấy một cách rõ ràng sự thiếu đa dạng trong việc vinh danh giữa các nhà khoa học nói chung, chính vì vậy, các nhà phê bình cũng nêu lên quan điểm của mình rằng, bộ phận ban giám khảo giải thưởng Nobel cần làm tốt hơn trong công tác nêu bật những phát minh, nghiên cứu, khám phá của phụ nữ cũng như các nhà khoa học bên ngoài châu Âu hay Bắc Mỹ.

Đáp lại ý kiến này, ban tổ chức giải thưởng Nobel cũng có những câu trả lời, tất cả những quyết định của họ đều được thực hiện dựa trên những giá trị khoa học chứ không phải là giới tính, chủng tộc hay quốc tịch.

5 năm trước, người đứng đầu Viện Khoa học Hoàng gia Thụy Điển đã tiến hành yêu cầu các cơ quan đề cử đảm bảo không bỏ qua “phụ nữ hoặc những người thuộc sắc tộc hoặc quốc tịch khác trong các đề cử của mình”.

Tag: Giải thưởng Nobel Alfred Nobel Giải thưởng danh giá Tôn vinh 2023